Kripto Para Sözlüğü

BEP-20, Ethereum'un ERC-20 sistemini ileriye taşımak amacıyla oluşturulan BNB Chain token standardıdır.

Birikim aşaması, piyasada yaşanan düşüşün ardından kurumsal yatırımcıların kademeli biçimde alım yapmaya başladığı ve yakında olumlu bir yükseliş sinyalinin ortaya çıkacağının beklendiği aşamadır.

Birinci katman blockchain, temel protokolü daha ileriye taşıtan bir dizi çözümdür.

Bitcoin Hakimiyeti; Bitcoin piyasa değerinin, toplam kripto para piyasasının değerinin ne kadarına denk geldiğini gösteren orandır.

Bitcoin fiyatının yükseleceğine inanan kişidir.

Dağıtık defter sistemi. Bir dizi blok veya dijital verilerin herkese açık biçimde art arda depolandığı veri tabanı. Kripto para birimlerinin temeli.

Blockchain yapısının düzgün biçimde işlemesini sağlayan düğümlerden meydana gelen ortamdır.

Kullanıcının, blockchain üzerindeki belli bir blokun ayrıntılarını görüntülemesini sağlayan uygulamadır. Blockchain tarayıcısı olarak da adlandırılırlar.

Bonding Curve, bir değer varlığının fiyatı ile arzı arasındaki ilişkiyi tanımlayan matematiksel eğriye deniyor.

Merkezi merkeziyetsiz finans anlıma gelen CeDeFi, geleneksel merkezi finansal hizmetleri ile merkeziyetsiz uygulamaları birleştiriyor. Böylece modern finansal çözümler geleneksel düzenlemelere uygun hale geliyor.

Madenciliği yapılabilen kripto para birimlerinde "coinbase" değeri, sıfırdan üretilen ve her yeni blokta madencilere ödül olarak verilen para miktarıdır.

Yeni oluşturulan blok içindeki ilk işlem, üretilen Bitcoin ve madenciye işlem ücretlerinin aktarılmasını temsil eder.

Composable DeFi, farklı DeFi protokolleri arasında birlikte çalışabilirliği ifade eder.

ERC-998 standardıyla tanımlanan birleştirilebilir token modelinde NFT varlıkları; diğer NFT varlıklarına (ERC-721) ve değiştirilebilir tokenlere (ERC-20) sahip olma özelliği kazanır.

Çekirdek kripto cüzdan, blockchain ağının yalnızca bir parçasını değil, tüm blockchain verisini içerebilir.

Madencilik bilgi işlem gücü gerektirdiği için, merkezi işlem birimi (CPU) kullanarak kripto para oluşturmaya veya madencilik işlemine, "CPU madenciliği" veya merkezi işlem birimi madenciliği ismi verilir.

Kullanıcının rızası olmadan bilgisayarını kripto para madenciliği için kullanmaktır.

Custodian veya emanetçi, kurum veya bireylere ait varlıkları güvenli biçimde saklamaktan sorumludur.

Saklama, finansal bir kuruluşun, değer varlıklarının çalınmasını önlemek için müşterileri adına finansal varlıkları tutma ve koruma hizmetidir.

Cypherpunk hareketi, sosyal ve politik açıdan ilerlemek amacıyla kriptografi ve diğer gizlilik odaklı teknolojilerin kullanımını teşvik eder.

Çatallanma veya "fork", alternatif blockchain sürümü oluşturur ve iki blockchain yapısının aynı anda çalışmasını mümkün kılar.

Daedalus Wallet, tek tohum (seed) ifadesinden sonsuz sayıda anahtar oluşturabilen çoklu platform destekli, açık kaynaklı, hiyerarşik ve deterministik bir cüzdandır.

Verilerin merkeziyetsiz düğümlerden oluşan bir ağ üzerinde depolandığı defterlerdir. Dağıtık defter mutlaka kripto para içermek zorunda değildir.

Birden çok katılımcı tarafından erişilen ve birden fazla yerde saklanan kayıt defteri. Blockchain teknolojisinin temeli.

DAO Summoning, DAO oluşturma veya şekillendirme eylemidir.

RenVM, "darknode" ismi verilen merkeziyetsiz bilgisayar ağı tarafından yürütülür. Belirli koşulları sağlayan ve uygun tazminatı veren herkese bilgi işlem güçlerini ve depolama alanlarını sunarlar.

Geleneksel ve merkezi finans hizmetlerine karşı geliştirilmiş alternatiftir.

DeFi Aggregator ya da DeFi toplayıcı, çeşitli DeFi platformlarındaki işlemleri tek noktada listeler.

Geleneksel fiziksel paraların aksine yalnızca dijital biçimde var olan değer varlıklarıdır.

Transfer işleminin henüz blockchain ağına eklenmediği durumdur.

Proof of Stake (PoS) tabanlı blockchain ağının katılımcıları blok doğrulamasında yer alıp ödül kazanır.

Veri depolayan blockchain altyapısının temel birimidir.

Fiyatlarda genel bir artış yaşanması ve paranın satın alma gücünün düşmesidir.

Yalnızca Ethereum platformu için tasarlanan ve kullanılan token standardıdır.

Geliştirilen kodun amaçlandığı şekilde yürütülmesini sağlayan "Turing complete" sanal makinesi olan EVM, her akıllı sözleşme için çalışma ortamı sunar.

Gözlem yapmak ve konulmuş kuralları uygulamak için tüm blockchain geçmişini indiren düğümlerdir.

Yeni bir blockchain oluşturulduğunda işleme konan ve doğrulanan ilk veri blokudur. Genellikle "blok 0" veya "blok 1" olarak adlandırılır.

Hash, verinin şifrelenmesi ve güvence altına alınmasını sağlayan algoritma tarafından oluşturulan sabit uzunluktaki özet çıktıdır.

Hesap soyutlama, akıllı sözleşme hesaplarındaki belirli öğeleri özelleştirerek kullanıcılarla blockchain arasında kurulan etkileşimi kolaylaştırma işlemidir.

Blockchain bütünlüğünü korumak üzere tasarlanan İş İspatı (Proof of Work) algoritmasına karşı geliştirilmiş konsensüs mekanizmasıdır.

Fiyattan veya piyasadaki değişikliklerden bağımsız olarak, eldeki yatırımı uzun süre boyunca tutmaya dayalı pasif yatırım stratejisidir. HODL terimi, yapılan bir yazım hatası nedeniyle ünlendi.

Değişmezlik, herhangi bir verinin zaman içinde değiştirilememesi durumunu tanımlayan özelliktir.

İki faktörlü kimlik doğrulama (2FA), iki adımlı doğrulama gerektiren bir erişim yöntemidir.

İkinci katman, üzerine inşa edildiği temel blockchain ağının güvenliğini kullanırken yüksek işlem hacmi potansiyeli sunan ölçeklendirme çözümüne verilen addır.

İlk dex arzı (IDX), ilk token arzı (ICO) projelerine alternatif olarak geliştirildi.

Initial Coin Offering ifadesinin kısaltması olan ICO, erken aşamadaki şirketlerin sermaye artırımı için kripto para kullandığı kitle fonlaması veya kitle satışıdır.

İşlemleri doğrulamak ve yeni blok oluşturmak için son derece zorlu bir matematiksel bulmacayı çözmeyi gerektiren blockchain mutabakat mekanizmasıdır.

İşlem hacmi; belirli bir gündeki işlem saatleri içinde belirli bir varlığın alıcı ve satıcıları arasında yapılan takas işlemlerinde elde edilen toplam hisse, coin veya token sayısını ifade eder.

İtibari para (fiat), merkez bankaları gibi merkezi hükümetler tarafından piyasaya sürülen ve ulusal bankacılık sistemiyle desteklenen "yasal" ödeme aracıdır.

Ağ katılımcıları, blockchain üzerindeki blokların sırası ve içeriği konusunda anlaşmaya vardığı zaman konsensüs kurulur.

Kripto para birimlerinin temel işletim özelliği olarak görülen konsensüs mekanizması, tüm blockchain teknolojisinin başlıca işlevlerinin arkasında yatan ana yapıdır.

Verilerin herkese açık olmadığı, blockchain ağının değiştirilemez ve şeffaf yapısının konsorsiyuma paylaşıldığı, özel mülkiyete ait biçimde işletilen blockchain modelidir.

Kripto kışı, kripto ekosistemindeki önde gelen para birimlerinin, elde ettikleri en yüksek değerden önemli ölçüde gerilediği dönemi ifade eder.

Kripto paralar, işlem güvenliği sağlamak için şifreleme teknolojileri kullanan dijital para birimleridir.

Kriptografik hash fonksiyonları, değişken boyutlu işlem girişinden sabit boyutlu hash değeri oluşturur.

Kurcalama korumalı defter, blockchain dağıtık defterlerinin temel özelliklerini içinde barındıran kayıt sistemidir.

Layer 0, blockchain sisteminin altında çalışan ağ yapısıdır. Blockchain ekosisteminin temelini oluşturan protokol, bağlantı, donanım ve madenci gibi unsurlardan meydana gelir.

Tasfiye; varlık veya kripto para biriminin itibari para veya eş değerlerine dönüştürülmesi anlamına geliyor.

Herhangi bir kripto para biriminin, genel piyasa fiyatı etkilenmeden kolayca alınıp satılabilmesidir.

Liquid staking, kullanıcıların tokenlerini stake ederken bir yandan da DeFi ekosisteminde kullanmasına olanak tanır.

Blockchain ağına katkıda bulunmak adına madencilik yapanlara denir.

Kripto para madenciliği, blokların blockchain üzerine eklendiği ve işlemlerin doğrulandığı bir süreçtir. Bu işlemde aynı zamanda yeni Bitcoin'ler ve bazı altcoin'ler oluşturulur.

Kendi teknolojisini ve protokolünü kullanarak kendi ağını çalıştıran bağımsız blockchain yapısıdır.

Şaka amacıyla üretilen ve sahiplerine büyük kazançlar sunduğu iddia edilen kripto paralardır.

CBDC; hükümet düzenlemeleri veya yasalarına bağlı olan bir merkez bankası tarafından üretilen dijital para anlamına geliyor.

Merkezi borsalar (CEX), fiziksel merkezi bulunan ve sahibi olan şirket tarafından işletilen kripto para alım satım platformlarına denir.

Kullanıcıların aracıya ihtiyaç duymadan kripto para alıp satmalarını sağlayan eşler arası platform.

ICO sürecine yönetişim modeli getiren ve belirli koşullar sağlandığında destekçilerin fonlarını geri almak için oy kullanabilmelerine izin veren, merkeziyetsiz finansman yöntemlerindendir.

Merkeziyetsiz otonom organizasyon (DAO), blockchain tabanlı akıllı sözleşmeler ve bilgisayar tanımlı kurallar aracılığıyla otomatik biçimde yönetilir.

Merkeziyetsiz ağ üzerinde çalışan ve tek hata noktası sorunundan kaçınan uygulama türü.

Merkeziyetsiz yönetişim; platformu aracısız biçimde çalıştıran, blockchain ağları ve dApp hizmetleri için adil yönetim modeli sunan prosedürleri tanımlar.

Merkeziyetsizlik; dağıtık biçimde bulunan düğüm (node) ve ağ katılımcılarının, ortak amaca ulaşmak için uyumlu biçimde çalıştığı sistemi ifade eder.

Merkle ağacı, bilgisayar bilimlerinde ve kripto alanında saklanan veya iletilen verilerin bütünlüğünü doğrulamak için kullanılan veri yapısıdır.

Metaverse, gerçek zamanlı etkileşim ve ekonomik yapılar gibi gerçek dünya unsurlarını içeren dijital evrendir. Son kullanıcılara benzeri olmayan bir deneyim sunar.

Maksimal Çıkarılabilir Değer olarak da bilinen Miner Extractable Value (MEV), blok içine hangi işlemlerin ekleneceği hangilerinin hariç tutulacağı ve sıralamanın belirlenmesi gibi yöntemlerle madencinin elde edebileceği kârın ölçülmesine deniyor.

Kripto para alım satım platformları ve borsaların müşteri kimliğini doğrulamak için tamamlaması gereken protokollerdir.

Kripto para dünyasında onay, herhangi bir işlem blockchain ağına eklendikten sonra yeni oluşturulan blokların ölçüsüne karşılık gelir.

Otomatik piyasa yapıcı (AMM), otomatik alım satım gerçekleştirerek bağlı bulunduğu borsaya likidite sağlayan sistemdir.

Ölçekleme amacıyla kullanılan parçalama modeli, blockchain ağının durum ve işlem geçmişini içerecek biçimde birden fazla bölüme ayrılmasıdır. Böylece her parça, paralel biçimde işlenebilir.

Genellikle blockchain ağlarını tanımlamak için tercih edilen bu terim, sistemi kimin ve ne şekilde kullanabileceğine dair kuralları koyan herhangi bir otoritenin olmadığını tarif eder.

Dolaşımdaki kripto paranın toplam değerine karşılık gelir. Kripto paraları sıralamak için kullanılan kriterlerden biridir. *bkz. Dolaşımdaki Arz.

Asimetrik anahtarlı şifreleme ile oluşturulan ve hash koduna dönüştürülmüş verilerin şifresini çözmek için açık anahtarla eşleştirilen bir kod parçasıdır.

En basit ifadeyle PoSt, ağ katılımcısının depolama adına belirli bir miktar alan harcadığını ispatlamak anlamına gelir.

Blockchain üzerindeki fikir birliği, işlem doğrulama ve ağ katılımı gibi etkileşimleri tanımlayan kurallar bütünüdür.

Tıpkı "Satoshi Nakamoto" gibi takma bir isim kullanmaktır.

Public address, açık anahtarın şifrelenmiş hash karşılığıdır. Geleneksel banka hesabı gibi, kullanıcının ödeme almak için kullandığı adrestir.

Geliştiricilerin projeyi terk edip yatırımcılarının parasını aldığı dolandırıcılık türüne "Rug Pull" denir.

Saniye başına işlem (transactions per second - TPS), herhangi bir bilgisayar ya da ağın saniyedeki işlem veya hesaplama yapma kapasitesini gösteren ölçüdür.

Saniyedeki Terahash Miktarı (Th/s), bilgisayar veya madencilik donanımının gücünü gösteren birimdir. Saniyede 1 trilyon (1.000.000.000.000) hash miktarına denk gelir.

Bitcoin para birimini geliştiren kişi veya grubun adıdır.

Deterministik cüzdan için üretilen anahtar verisinin başlangıç noktasıdır.

Bitcoin işlem esnekliğini artırmayı amaçlayan iyileştirme önerisidir (Bitcoin Improvement Proposal - BIP).

Kripto varlıklarının internete bağlı biçimde depolanmasını sağlayan kripto para cüzdanlarıdır.

Kripto para birimlerine daha hızlı erişilebilmesi için gizli anahtarların çevrim içi biçimde depolanmasıdır. *bkz. Soğuk Depolama.

İnternete bağlanmadan çalışan ve soğuk depolama özelliği sunan kripto para cüzdanı.

Saklama özelliği olmayan donanım cüzdanları, USB'ler, çevrim dışı bilgisayarlar veya kağıt cüzdanlar aracılığıyla kripto para birimlerinin çevrim dışı biçimde depolanmasıdır.

Geleneksel finansta sözleşme, muhataplar arasındaki bağlayıcı bir anlaşmadır. Kripto para dünyasında akıllı sözleşmeler ise, blockchain üzerindeki işlevleri yürütür.

Kripto paranın piyasa üzerinde gerçek zamanlı biçimde ödenmesi veya teslim edilmesi için alım ya da satım gerçekleştiren sözleşme veya işleme denir.

Portföy çeşitlendirme aracı olarak kullanılan, son derece düşük fiyat oynaklığına sahip kripto para birimidir. Altın veya itibari para (fiat) birimlerine sabitlenmiş kripto para birimleri bunlara örnek olarak gösterilebilir.

Stake etme; Hisse İspatı (Proof of Stake - PoS) kullanan blockchain ağlarında doğrulayıcı olmak ve pasif gelir elde etmek için token kilitlemeye dayanan sistemdir.

T-Address, gizlilik odaklı kripto para birimi Zcash işlemlerinde şeffaflık talep edildiği zaman kullanılan iki adres türünden biridir.

Kripto para sektöründe, ödünç para alırken riski azaltmak için kullanılan varlığa teminat tokeni denir.

Tamamı ya da tamamına yakını belli bir rezerv hesabında tutularak güvence altına alınan değeri sabit para birimidir.

Stablecoin oluşturmak için, akıllı sözleşmelerde teminat kilitlenerek teminatlandırılmış borç pozisyonu tutulur.

Geliştiricilerin test yapmak için kullandıkları alternatif bir blockchain ağıdır.

Token ihracı, yeni token oluşturma ve bunları kripto para biriminin toplam token arzına ilave etme sürecidir.

Token kilitleme, kripto paraların takas edilemediği veya alınıp satılamadığı süreyi ifade eder.

Token satışı, herhangi bir kripto paranın resmen piyasaya sürülmeden önce kısıtlı sayıdaki yatırımcı grubu için satışa açılmasını ifade eder.

Tokenomics, kripto para lansmanını ve arzını yöneten bir dizi kuraldan oluşan token ekonomisi bilimine verilen addır.

Kilitlenen toplam varlık, protokol dahilinde stake edilen varlıkların toplamıdır.

Tek kişi tarafından kontrol edilmeyen, herkesin erişebildiği açık muhasebe defteridir.

Herhangi bir işlemin gerçekleştirilmesi için özel olarak tasarlanmış tokenlerdir.

Elrond tarafından kullanılan Uyarlanabilir Durum Parçalama, iletişim ve performansı iyileştirmek adına tüm parçalama türlerini bir araya getiren yaklaşımdır.

Varlık destekli tokenler, fiziksel bir varlığın dijital karşılığıdır. İlgili varlık tarafından desteklenirler.

Yatırımcıların aynı kripto para birimlerini hem satıp hem de satın alarak piyasada yapay faaliyet oluşturduğu piyasa manipülasyonu biçimidir.

Kimliğin hisse biçiminde kullanıldığı ve işlemlerin nispeten hızlı gerçekleşmesini sağlayan blockchain konsensüs mekanizmasıdır.

Hisse İspatı (PoS) ve İş İspatı (PoW) konsensüs algoritmalarına karşı geliştirilmiş alternatif.

Yıllık faiz oranı (APR), bir borçlunun her yıl ödemesi gereken faiz miktarıdır.

Yıllık getiri oranı (APY), belirli bir yatırımın ardından yıl sonunda kazanılacak getiri oranını temsil eder.

Kripto para ekosisteminde yönetişim, var olan proje ile ilgili karar verme yetkisine sahip kişi veya kurumları ifade eder.

Ağ üzerindeki bilgisayar gücünün veya hash oranının yarısından fazlasının tek kişi veya grubun elinde olması durumunda yüzde 51 saldırısı söz konusudur.

Blockchain üzerine kaydedilen ve tüm katılımcılarla paylaşılan işlemler, zincir üstünde gerçekleşir.