Sözlük

Merkeziyetsiz Borsa (DEX)

Moderate

Kullanıcıların aracıya ihtiyaç duymadan kripto para alıp satmalarını sağlayan eşler arası platform.

Merkeziyetsiz Borsa Nedir?

Geleneksel olarak kripto para alım satım işlemlerinde merkezi borsalar tercih edilir. Merkezi borsalar (CEX), kripto para almak isteyen kişinin emrini, satmak isteyen kişininkiyle eşleştirir. Bunun tersi de geçerlidir. Çalışma sistemi, menkul kıymet borsalarına benzer biçimde düşünülebilir.

Ancak geleneksel yapıya sahip merkezi alım satım platformlarında birkaç dezavantaj ortaya çıkar.

Bu platformlar özel mülkiyet esasına dayalıdır. Yani, yapılan her işlem, kendi amacı ve öncelikleri bulunan üçüncü parti hizmet sağlayıcı aracılığıyla gerçekleşir.

Bunun sonucu olarak hizmet sunan şirketler, transferleri denetler, müşterilerine ait bilgileri toplar ve işlemlerin kaydını tutar. Merkezi borsaların bu çalışma mantığı, kripto para birimlerinin temel özelliğini oluşturan "kullanıcının anonim işlem yapma hakkını" elinden alır.

Daha da önemlisi, merkezi borsalarda gerçekleştirilen işlemler emanet mantığına dayanır. Yani platform, takas edilen tüm varlıkları kendi kontrolünde tutar.
Merkeziyetsiz borsalar (DEX), gerçek anlamda anonimlik sunarken saklama hizmeti olmadan işlem yapma olanağı verir. Bir başka deyişle takas edilen değer varlığı, hiçbir zaman aracı protokolün kontrolüne geçmez.

Birçok uzmana göre DEX yapıları, kripto ekosistemindeki en büyük gelişimlerden biri olarak görülür. Öte yandan, 0x protokolü üzerine kurulu Radar Relay gibi gerçek anlamda merkeziyetsiz olan çözümler henüz emekleme aşamasında. Haliyle platformlardaki işlem hacimleri de son derece düşük.

Tüm bunlara ek olarak merkeziyetsiz borsalar, düzenleyicilerin uygulamayı planladıkları yeni yaptırımlarla da mücadele içinde. Zira merkeziyetsiz borsalar, merkezi rakipleri gibi kullanıcılarının varlıklarına saklama hizmeti sunmadıkları için yasalar açısından aynı kefeye konulmak istemiyor.

DEX dünyasındaki kripto paralar, işlem çiftleri veya sözleşmeleri aramak için CoinMarketCap'in Dexscan hizmetini kullanabilirsiniz. Şu anda alfa sürümünde olan hizmet EthereumBNB ChainPolygon ve Avalanche bünyesindeki DEX'leri destekliyor.