Geleneksel fiziksel paraların aksine yalnızca dijital biçimde var olan değer varlıklarıdır.
Teorik olarak dijital para birimleri, itibari (
fiat) paraların tüm işlevlerini yerine getirir. Kullanıcılar bunlar aracılıyla mal ve hizmet ödemeleri yapabilir.
Dijital paralar, birden fazla potansiyel avantajı bünyesinde barındırır. Bunlar arasında daha
yüksek işlem hızları,
daha düşük işlem maliyetleri, daha fazla şeffaflık ve
merkeziyetsizlik potansiyeli bulunur.
Dijital para birimlerinin geçmişine baktığımızda en az internet kadar eski olduklarını görüyoruz. Bu para birimlerinin prototipi olan DigiCash, 1980'lerin sonunda geliştirilmişti. Ancak yapısı gereği çifte harcama (
double spend) olarak bilinen soruna açık kapı bırakıyordu. Her para biriminin, işlemlerde yalnızca bir kez harcanmasını sağlamak imkansızdı.
Bitcoin, her işlemin
değiştirilemez biçimde kaydını oluşturmak adına
blockchain teknolojisini kullanan ve çifte harcama sorununu tarihe gömen ilk dijital para birimi oldu. Hem değişim varlığı, hem muhasebe birimi, hem de değer saklama aracı olarak kullanılabilen ilk dijital para birimiydi.
Dijital para birimleri, günümüzde finans alanındaki en önemli gelişmeler arasında kabul ediliyor. Bitcoin teknolojisinde var olan ölçeklenebilirlik eksikliği gibi sorunları çözmek adına yeni protokoller oluşturuluyor ve haliyle piyasadaki kripto para birimlerinin sayısı hızla artıyor.
Adından en çok söz edilen ve tartışmalı konu haline gelen dijital paralardan biri, eskiden Libra olarak bilinen Facebook'un Diem
stablecoin projesiydi. Facebook, düzenleyicilerin katı incelemeleriyle karşı karşıya geldi ve merkez bankası düzeyinden gelen yaptırımlar sonunda projesini küçültmek zorunda kaldı.
Öte yandan merkez bankaları blockchain teknolojisine aşina hale geldi. Öyle ki kendi dijital para birimlerini (
CBDC) geliştirmeye başladılar. Çoğu kripto para biriminin aksine CBDC çözümleri, merkez bankası tarafından işletilen merkezi kayıt defterine dayalı. Bu durum, merkez bankalarının tıpkı geleneksel ekonomi üzerinde yaptıkları gibi para arzı üzerinde tam kontrol sahibi olmalarını mümkün kılıyor.