Kripto para birimlerinin temel işletim özelliği olarak görülen konsensüs mekanizması, tüm blockchain teknolojisinin başlıca işlevlerinin arkasında yatan ana yapıdır.
Konsensüs mekanizmaları son otuz yılda, bilgisayar tabanlı işlemlerin günlük hayatımızdaki entegrasyonunun önemli parçası haline geldi. Günümüzde
blockchain ağlarının arkasındaki temel yapı olduklarından, kripto para sektörünün omurgasını oluşturuyor.
Konsensüs mekanizması, blockchain üzerinde gerçekleşen blok doğrulama işleminin temel ilkelerini temsil eder. Düğüm (node) ve doğrulayıcıların (validator) blockchain üzerine yeni blok ekleyebilmeleri için karşılamaları gereken koşulları ana hatlarıyla belirtir. Çok sayıda farklı konsensüs mekanizması bulunur. Ancak tamamı blockchain teknolojisinin arkasındaki temel yapı olan
merkeziyetsizlik,
dağıtıklık ve açık
muhasebe defteri teoremini destekler.
Oluşturulan ilk blockchain konsensüs mekanizması İş İspatıydı (
PoW). Mekanizma,
Bitcoin blockchain konseptiyle birlikte tanıtıldı. Bitcoin, geliştiricilere blockchain teknolojisini kullanmaları konusunda ilham verdi ve yeni konsensüs mekanizmaları ortaya çıkmaya başladı. Günümüzde en çok tanınan konsensüs mekanizmaları arasında
Ethereum ağında kullanılan Hisse İspatı (
PoS) ve
VeChain üzerindeki Yetki İspatı (
PoA) algoritmaları gelir. Tüm bu farklı konsensüs mekanizmaları anlaşmaların gerçekleşmesi ve işlemlerin doğrulanmasını sağlar. Ayrıca blok oluşturma izninin verilmesi için duyulan iş, hisse ve yetki gereksinimlerini karşılar.
Konsensüs mekanizması, blockchain protokolünün düzgün çalışması için temel gerekliliktir. Tüm düğümlerin uyum içinde çalışması ve dağıtık düğüm operatörlerinin aynı koşul ve kurallara uygun işlemesini sağlar. Konsensüs mekanizmaları ayrıca, blockchain kullanıcılarına güvenlik de sunar. Düğüm doğrulayıcıları, geçersiz işlemlerin ayıklanmasından sorumludur ve bu işlem, konsensüs mekanizmasında belirtilen önceden tanımlanmış kurallar çerçevesinde gerçekleştirilir. Sadece bu da değil, herhangi bir işlemin deftere başarıyla kaydedilmesi ve bloka eklenmesi için tüm düğümler arasında fikir birliği kurulması gerekir. Sorumluluğun düğüm operatörleri arasında eşit dağıtılması sayesinde, bir veya daha fazla düğümün görevini yerine getirememesi durumunda bile konsensüs mekanizmasının başarılı biçimde çalışmasını sürdürmesini sağlar.
Özünde konsensüs mekanizmaları, blockchain teknolojisinin temel ilkelerini güvence altına alır. Birkaç saniye içinde çok sayıda işlemin dağıtık biçimde yönetilmesi ve doğrulanmasını mümkün kılar. Çalışan ve uygulanabilir konsensüs mekanizması oluşturmak kolay iş değildir. Ancak blockchain teknolojisinin yükselişiyle geliştiriciler, daha yenilikçi yaklaşımlar benimsemeye başlamıştır.
Konsensüs mekanizmalarının arkasındaki teknoloji, bilgisayar bilimcileri tarafından 1982 yılında ana hatları çizilen teorik bir soruna dayanmaktadır.
Bizans Generalleri Problemi olarak bilinen bu sorun, bağımsız ve coğrafi olarak dağıtılmış düğümlerden oluşan bilgisayar ağında fikir birliği kurmanın mümkün olup olmadığına cevap arar. İşte, bahsi edilen konsensüs mekanizmaları buna cevap sunar.