Bitcoin là một đồng tiền kỹ thuật số hoàn toàn phi tập trung. Khác với những đồng đô la Mỹ mà bạn có thể cầm nắm trên tay (hoặc giữ trong tài khoản ngân hàng), Bitcoin không hề được quản lý bởi bất kỳ nhà cầm quyền hay hệ thống thanh toán tập trung nào cả. Thay vào đó, Bitcoin hoạt động trên một mạng lưới ngang hàng (peer-to-peer), cho phép tất cả mọi người trên thế giới gửi và nhận Bitcoin mà không phải thông qua bất cứ trung gian nào (như là ngân hàng thương mại, ngân hàng trung ương hay dịch vụ xử lý thanh toán)
Dù ngày nay đang tồn tại đến hàng nghìn đồng tiền mã hóa khác nhau mà bạn có thể nhìn thấy trên trang CoinMarketCap, thế nhưng Bitcoin chính là đồng coin đầu tiên được tạo ra. Vào ngày 31/10/2008, một người (hoặc một nhóm người) sử dụng bí danh “Satoshi Nakamoto” đã đăng tải whitepaper giới thiệu về Bitcoin. <a>Bitcoin white paper</a>.
Dòng đầu tiên của whitepaper “huyền thoại” ấy đã mô tả về Bitcoin như sau: “Một phiên bản peer-to-peer thuần túy của tiền mặt kỹ thuật số hóa, cho phép thanh toán trực tuyến được gửi trực tiếp từ một bên này đến bên kia mà không cần thông qua các tổ chức tài chính.”
Mạng lưới Bitcoin sau đó đã chính thức được triển khai vào ngày 03/01/2009, đánh dấu điểm bắt đầu của cuộc cách mạng tiền mã hóa.
<h3>Bitcoin hoạt động như thế nào?</h3>Bitcoin là một đồng tiền kỹ thuật số phi tập trung thuần túy, khiến nó trở nên khác biệt với những hình thái tài sản đã ra đời trước đó.
Trước kỷ nguyên kỹ thuật số, con người đã sử dụng những loại tiền tệ vật lý để giao dịch với nhau, từ gia súc và muối cho đến kim loại vàng và bạc, rồi cuối cùng là giấy bạc ngân hàng. Cho đến gần đây thì tiền tệ mới bắt đầu được “số hóa” — dẫn đến sự xuất hiện của tài khoản ngân hàng online và các nền tảng xử lý thanh toán trực tuyến như là PayPal hay Square, những mà hiện đang được sử dụng một cách rộng rãi.
Tuy nhiên, tất cả những “giao dịch kỹ thuật số” đó đều yêu cầu phải có một hệ thống tập trung để quản lý chúng. Ngân hàng của bạn, hoặc các nhà cung cấp dịch vụ tài chính như PayPal, cầm đảm bảo tài khoản của người dùng phải cập nhật liên tục và thống kê chính xác. Những hệ thống này đại diện cho hình thái tập trung của tiền kỹ thuật số.
Bitcoin đã cách mạng hóa tiền tệ kỹ thuật số bằng cách phi tập trung hóa quá trình kiểm toán trên. Thay vì sử dụng một bộ máy trung ương để chịu trách nhiệm cho việc đảm bảo giao dịch của người dùng sẽ luôn luôn được ghi chép lại, Bitcoin hoạt động theo cách chia sẻ số dư tài khoản và chi tiết giao dịch của mỗi người dùng ra khắp thế giới một cách ẩn danh. Nói một cách đơn giản, điều này đồng nghĩa với việc bất kỳ ai cũng có thể tải về và chạy phần mềm mã nguồn mở để tham gia vào giao thức Bitcoin.
Là một người dùng Bitcoin, tất cả những gì bạn cần biết để có thể gửi tiền đến cho người khác là địa chỉ Bitcoin của họ (một chuỗi các chữ cái và ký tự, chứ không phải tên hay bất cứ thông tin cá nhân nào khác!). Khi gửi Bitcoin của bạn đến một địa chỉ, thực chất điều mà bạn đang làm là truyền tải giao dịch của mình (Xin chào, tôi là Alice và tôi đang gửi 1 BTC đến cho Bob!) ra khắp mạng lưới Bitcoin bằng công nghệ blockchain (sẽ giải thích thêm ở dưới). Vì mạng lưới Bitcoin sở hữu sổ cái được được cập nhật nhất để theo dõi số dư ví tiền của Alice, hệ thống sẽ kiểm tra lại số dư ví tiền của Alice (v.d. Alice có 2 BTC trong ví, vậy nên giao dịch chuyển 1 BTC cho Bob sẽ là hợp lệ), rồi hoàn tất giao dịch.
Tóm lại, Bitcoin hoạt động theo cách đảm bảo sổ cái được chia sẻ chung này sẽ luôn luôn được cập nhật, và giao dịch Bitcoin mới (Bob gửi lại 2 BTC cho Alice) sẽ được xác minh, ghi chép và thêm vào sổ cái theo trình tự thời gian. Đây chính là cốt lõi của công nghệ blockchain, nơi những “khối thông tin mới” sẽ được thêm vào chuỗi những khối thông tin mà đã tồn tại trước đó.
<h3>Hoạt động đào Bitcoin diễn ra như thế nào?</h3>“Đào tiền” là khái niệm dùng để chỉ hoạt động thêm block mới vào blockchain. Thợ đào Bitcoin là những người sẽ dành ra một lượng lớn năng lực tính toán của máy tính để giải quyết một bài toán mật mã học, cụ thể là một câu đố vô cùng phức tạp. Thợ đào nào làm được điều này trước tất cả những người khác thì sẽ tưởng thưởng bằng một lượng “phần thưởng đào block”, là một số tiền Bitcoin đã được định sẵn. Trong một số trường hợp, phần thưởng đào block sẽ được trao cho các hội thợ đào, vốn là các thợ đào lập nhóm với nhau để chia sẻ tài nguyên để có thể đào tiền hiệu quả hơn.
Sau khi câu đố được giải quyết, block sẽ được “xác nhận” và đưa lên blockchain. Thông tin mới sẽ được gửi đến tất cả các nút (node) trên mạng lưới, tức là tất cả những người tham gia giao thức blockchain, và sổ cái phân tán sẽ được cập nhật lại.
Khi giá Bitcoin tăng, phần thưởng đào block ngày càng trở nên hấp dẫn. Điều đó đã tạo động lực để ngày càng nhiều thợ đào tham gia cuộc đua khai thác block. Đổi lại, hệ thống càng có nhiều thợ đào, mức độ bảo mật của mạng lưới Bitcoin ngày càng được nâng cao. Bên cạnh đó, sự gia tăng cạnh tranh còn buộc các thợ đào phải liên tục đầu tư cải tiến thiết bị để đảm bảo năng lực tính toán của họ sẽ không bị người khác bỏ lại đằng sau.
<h3>Bitcoin Halving là gì?</h3>Để đảm bảo giá trị của Bitcoin không bị tác động bởi việc tổng cung của đồng tiền này có hạn, Satoshi Nakamoto đã lập trình nên “cơ chế halving” (chia đôi), diễn ra mỗi 210.000 block. Khi mạng lưới Bitcoin mới đi vào hoạt động, phần thưởng đào block của Bitcoin là 50 BTC cho mỗi block. Con số này đã bị chia đôi vào năm 2012, tại block thứ 210.000, khiến phần thưởng đào block giảm chỉ còn 25 BTC. Đợt halving thứ hai diễn ra vào năm 2016 tại block thứ 420.000, giảm phần thưởng đào block về mức 12.5 BTC.
Quá trình trên sẽ lặp lại mỗi 210.000 block, cho đến khi nào đạt đến mức tổng cung tối đa của Bitcoin là 21 triệu BTC. Dự kiến phải đến tận năm 2140 thì số tiền phần thưởng đào block cuối cùng mới được khai thác lên! Để biết thêm thông tin về halving Bitcoin, hãy xem trang Bitcoin Halving riêng và đọc bài đăng blog của chúng tôi!
<h3>Làm thế nào để lưu trữ Bitcoin?</h3>Có rất nhiều cách để bạn lưu trữ Bitcoin của mình - sau đây chỉ là một phương thức điển hình:
<ol><li>Giữ tiền trên một sàn giao dịch Bitcoin</li></ol>Hiện tại trên thế giới có rất nhiều sàn giao dịch Bitcoin khác nhau. Những sàn giao dịch này cho phép bán Bitcoin để lấy các đồng tiền mã hóa khác (altcoin) hoặc tiền pháp định (USD, EUR, GBP v.v.). Đồng thời, họ cũng giúp bạn lưu trữ BTC ngay trên sàn, gánh vác trách nhiệm giữ an toàn cho tiền của bạn. Lưu ý rằng đã từng xảy ra nhiều trường hợp sàn giao dịch bị hack hoặc làm mất tài sản BTC của khách hàng, vậy nên hãy tự nghiên cứu nếu bạn đang tìm kiếm một sàn giao dịch để lưu trữ tài sản tiền mã hóa của bản thân. Để biết danh sách các sàn giao dịch và cặp giao dịch mới nhất của đồng tiền này, hãy nhấn vào thẻ <a>market pairs tab</a>. của chúng tôi.
<ol><li>Giữ tiền trong một ví Bitcoin</li></ol>Thay vì lưu trữ Bitcoin trên một sàn giao dịch, bạn có thể chọn giữ tiền trong ví Bitcoin của riêng mình. Có hai dạng ví tiền - gồm ví nóng và ví lạnh. Ví nóng thường là các phần mềm có kết nối internet, hay có thể được hiểu là lưu trữ Bitcoin một cách online. Việc sử dụng ví nóng sẽ thuận tiện hơn trong hoạt động giao dịch, nhưng có thể thấy chúng rất dễ bị tấn công vì vẫn có kết nối với internet.
Trong khi đó, ví lạnh là những ví mà không “online”. Chúng khó bị tấn công hơn, bởi hacker sẽ không thể tiếp cận đến dạng ví tiền này thông qua con đường internet, song chúng lại bất tiện hơn nhiều vì giá thành đắt đỏ và thường yêu cầu người dùng phải có hiểu biết về kỹ thuật để sử dụng. Ví dụ về ví lạnh là các ví phần cứng và ví giấy.