CMC'nin piyasa verilerini, sayfa görüntülemelerini ve topluluk katılımını kullanarak kripto para piyasasını keşfedin.
Bölüm 1: Kripto Piyasasına Genel Bakış
Join us in showcasing the cryptocurrency revolution, one newsletter at a time. Subscribe now to get daily news and market updates right to your inbox, along with our millions of other subscribers (that’s right, millions love us!) — what are you waiting for?
Kayıp Çeyrek
Küresel kripto piyasasının toplam değeri ikinci çeyreğin sonunda 1,17 trilyona ulaştı. Yılın başından bu yana (YTD) yüzde 48'lik artış söz konusu. İlginç biçimde hem birinci hem de ikinci çeyrek sonundaki toplam piyasa değerleri birbirine çok yakın çıktı. Bir başka deyişle ikinci çeyrek, kripto para dünyası için "kayıp çeyrek" şeklinde değerlendirilebilir.
Birinciye kıyasla ikinci çeyrek, güçlü piyasa görünümü sunmaktan uzaktı. Birinci çeyrekte piyasa, Bitcoin fiyatının ikiye katlanması, Arbitrium ve ZK gibi ikinci katman çözümlerinin yükselişinin yanı sıra, kısmen yaşanan ürün yükseltmeleri ve Blur token ihracı gibi hamlelerle güç kazanan daha aktif bir NFT ortamına kavuştu. İkinci çeyrek ise, sektörü derinden sarsacak gelişmelere sahne olamadı. Bunun yerine ikinci çeyrekte, "memecoin sezonu" ve BRC20 tokenlerinin yükselişi gibi farklı trendler öne çıktı. Bu durum dikkate değer olsa da, önceki çeyrekte üretilen heyecan düzeninin yanına yaklaşamadı.
CMC Kripto Korku ve Hırs Endeksi, yılın başında 30 ile korku seviyesindeyken haziran sonunda 52 ile nötr duygusuna işaret ediyordu. Dolayısıyla piyasa duyarlılığında kayda değer iyileşme yaşandığı düşünülebilir.
İlk 20 sırada yer alan kripto para borsalarının toplam spot işlem hacmi mart ayında zirveyi görmüş olsa da, sonraki çeyrekte yüzde 36 düşüşle haziran sonunda aylık yaklaşık 523 milyara inince, neredeyse hareketsiz kalmış oldu.
Büyüyen Sektörler
Yılın Başından İtibaren Piyasa Değeri En Çok Artan 10 Sektör
Karşımızda zorlu bir piyasa ortamı olsa da, belirli sektörler yılın başından bu yana piyasa değeri bakımından dikkat çeken büyümeler elde etti. Sanal ve Artırılmış Gerçeklik (VR/AR) yüzde 704; Yapay Zeka (AI) ve Büyük Veri sektörleri ise yüzde 323 ile piyasaya liderlik ederken önde gelen DeFi projeleri ve sektör altyapısı güçlenmeye başladı. Toparlanmaya başlayan sektörler arasında yüzde 149 ile kredi, yüzde 75 ile türev, yüzde 86 depolama ve yüzde 58 ile birlikte çalışabilirlik çözümleri geliyor.
İnternet şakası (meme) temalı projeler, yılın başından bu yana 260'tan fazla yeni kripto para birimini kullanıma açtı ve yeni listelenen varlıklar açısından en aktif sektörü meydana getirdi. AI ve Büyük Veri sektörleri 61 yeni kripto para ile ikinci sırada yer alırken DeFi ise yılın başından bu yana 47 yeni varlıkla üçüncü oldu.
Bölüm 2: Önemli Bitcoin ve Ethereum Olayları
Bitcoin Fiyatı ve Önemli Olaylar
Ethereum Fiyatı ve Önemli Olaylar
Bölüm 3: CMC Aracılığıyla Kripto Sektörünü Anlamak
En Popüler Sektör ve Kripto Paralar
Meme, PEPE liderliğindeki spekülatif "memecoin sezonu" sayesinde en dikkate değer sektör olurken görüntülenme sayısında nisan ve mayıs aylarında önemli artış yakaladı.
DeFi, en çok görüntülenen ikinci sektör oldu. 2023'ün ilk yarısı boyunca sürekli ilgi toplamayı başardı.
NFT ve Koleksiyon Varlıkları, ilk üç ayda özellikle Blur projesinin birinci sezon airdrop etkinliği sayesinde yüksek ilgi topladı, ancak ilk yarının son kısmında görüntüleme sayıları azaldı.
Yapay Zeka ve Büyük Veri, 2023'te en çok görüntülenen sektörler arasına girmeyi başardı. 2023'ün ilk çeyreğinde yapay zeka sektörü; OpenAI'nin ChatGPT projesinin piyasaya sürülmesiyle birlikte yükseldi. Haziran ayında ise yapay zeka tokenlerine ilgi canlandı.
Meme, özellikle 2023'ün ilk yarısının son üç ayında en fazla ilgi gören sektördü. Buna büyük ölçüde nisandan mayıs ayına kadar 3 bin 700 kattan fazla yükseliş gören PEPE öncülük etti. Mayıs ayındaki zirvelerinden geri dönen PEPE, haziran ortasındaki dip seviyelerinden neredeyse yüzde 100 yükseldi. DOGE, SHIB ve BabyDoge gibi önceki meme döngülerinden gelen para birimleri bu sektörün en çok görüntülenen isimleri olmaya devam ediyor.
Akıllı Sözleşmeler, 12 Nisan tarihinde Shapella yükseltmesini başarıyla tamamlayan ve "beacon chain" üzerinde stake edilen ETH'lerin çekilmesine izin verilmeye başlanan Ethereum (ETH) ağının en önemli başlığıydı. Cardano (ADA) ise, Hydra ölçeklendirme çözümü ve yönetişim önerisi CIP 1694 gibi teknik gelişmeler sayesinde ilginin önemli kısmını topladı.
DeFi sektörü esas olarak Terra Classic (LUNC) üzerine yoğunlaşmış olsa da Binance borsasının 236 bin dolar değerindeki 2,65 milyar LUNC tokenini yakması ve TFL tarafından zincirler arası yield farming protokolü Alliance'ın piyasaya sürülmesi gibi olaylar öne çıktı.
Yapay Zeka ve Büyük Veri, şubat ve mart aylarındaki yapay zeka popülerliğinin ardından haziran ayında önemli ölçüde ilgi topladı. SingularityNET (AGIX) ve Fetch.ai (FET), haziran ortasındaki dip seviyelerinden neredeyse yüzde 40 sıçrayarak en fazla görüntülenmeye ulaştı.
PEPE, diğer popüler memecoin projeleri Dogecoin ve Shiba Inu ile birlikte, CMC kullanıcıları tarafından en çok izleme listesine eklenen varlıklar arasına girdi.
Önde gelen para birimlerine ek olarak genellikle Polygon, Arbitrum gibi ikinci katman Ethereum ölçekleme çözümleri veya BNB ve Solana gibi rakip birinci katman çözümler listede yer aldı.
Etkileşimi En Yüksek Topluluklar
Beğeni, gönderi ve yorum dahil olmak üzere, CMC Topluluk içinde en çok etkileşim alan ve en çok görüntülenen sektör "meme" oldu. Nisan ve mayıs aylarındaki spekülatif memecoin sezonu; PEPE, SNEK ve LADYS gibi para birimlerinin yüksek ivmeyle hareket etmesini sağladı.
En Çok Kazandıran Kripto Paralar
2023'ün ilk yarısında en çok kazananlar arasında Binance Launchpool üzerinde kullanıma açılan ve BNB Chain ağına genişleyen bir Arbitrum tokeni olan Pendle (PENDLE) vardı. BNB Chain üzerinde çalışmaya başlayan ve Ethereum ağına genişleyecek olan Radiant Capital (RDNT) tokeninin yanı sıra 23 Haziran'da V2 sürümünü piyasaya süren Velodrome Finance (VELO) gibi Optimism ekosistem tokenleri de öne çıktı.
Diğer çok kazandıran isimler arasında, yakın zamanda Odyssey Testnet beta sürümünü başlatan "birinci katman yenilenebilir enerji blockchain" çözümü olan Dione Protocol (DIONE); Hong Kong sınırları içinde "Çin'deki yasal düzenlemelere uyumlu, herkese açık ve izne gerek duymayan tek blockchain" olduğunu iddia eden Conflux (CFX) ve IBC ekosisteminde ilk defa Solana SVM rollup hayata geçiren, finans sektörüne özel olarak geliştirilmiş birinci katman blockchain Injective (INJ) yer aldı.
Öte yandan SingularityNET (AGIX) ve Render (RNDR) gibi yapay zeka odaklı tokenler de dikkat çekti.
Bölüm 4: 2023'ün ikinci yarısında öne çıkacaklar
Bitcoin ETF
Dünyanın en büyük varlık yöneticisi BlackRock, Haziran 2023 itibarıyla Bitcoin spot ETF başvurusunda bulundu ve SEC'in ABD'de Bitcoin spot ETF'sini onaylayacağına dair beklenti oluşturdu. Ayrıca Valkyrie, Fidelity, ARK Invest ve 21 Shares gibi sektörü diğer öncü isimleri de benzer Bitcoin ETF'leri için onay arayışında. Eğer ETF'lere yeşil ışık yanarsa, varlık tahsisine uygun biçimde düzenlenmiş ürünler sunulabilir ve kurumsal yatırımcılardan önemli ölçüde yeni talebin gelmesi sağlanabilir. Küresel ölçekte kullanımda olan kripto ETF ve ETP'leri, halihazırda yaklaşık 9,5 milyar dolar varlığın sektöre girmesini sağladı. ABD, yeni bir Bitcoin spot ETF onayına daha imza atarsa, Bitcoin'e gösterilecek talepteki artış, fiyatı Tüm Zamanların En Yüksek seviyesinin çok daha ötesine taşıyabilir.
Merkeziyetsiz Açık Altyapı Ağları
Son dönemin bir başka popüler konusu, depolama ve veri ağları gibi fiziksel varlık veya hizmetlerin paylaşılmasını sağlayan Merkeziyetsiz Fiziksel Altyapı (DePIN) çözümleri oldu. Geliştirici ve kullanıcıların token kullanımına teşvik edildiği; token ya da NFT satın alma, stake etme veya yakma yoluyla hizmetlere erişilebildiği bir model.
Halen geliştirilme sürecinde olmasına rağmen DePIN ekosistemi, halihazırda Helium (merkeziyetsiz kablosuz altyapı), IoTeX (Nesnelerin İnterneti merkezi), Arweave ve Filecoin (merkeziyetsiz depolama) dahil olmak üzere birçok önemli oyuncu içeriyor.
Gerçek Dünya Varlıkları
Günümüzde, gerçek dünya varlıklarını zincir üzerinde alıp satmayı mümkün kılmaya odaklanan projelerden oluşan bir ekosistem var. Bunlar genellikle, işletmelerin finansman ve kredi konusunda DeFi kullanmasına olanak tanıyan Maple Finance ve Goldfinch gibi kredi piyasası protokollerinden oluşuyor.
Öte yandan diğer platformlar emlak, koleksiyon ürünleri, hisse senedi, fikri mülkiyet ve daha pek çok konuda gerçek dünya varlıklarının token haline getirilmesine odaklanıyor. Zincir üzerinden zahmetsizce alınıp satılmaları hedefleniyor.
2023 yılının ikinci yarısı ve sonrasında, muhtemelen yıl sonuna kadar piyasaya sürülecek son kullanıcıya uygun ilk gerçek dünya varlıklarını görebiliriz.
Likit Staking Türevleri
Liquid Staking Türevleri (LSD), büyük ölçüde Ethereum Shapella güncellemesi sayesinde 2023'ün ilk yarısında çarpıcı derecede ilgi artışı yakaladı. Lido ve Rocket Pool gibi pazar liderleri 2023'ün ilk yarısında, kilitli toplam varlık miktarı (TVL) bakımından sırasıyla yüzde 138 ve 220 artış elde etti.
Haziran sonu itibarıyla LSD platformları, Ethereum üzerindeki TVS değerinin üçte birinden fazlasından sorumluydu. Bunun neredeyse yüzde 75'i Lido'ya aitti.
Yılın birinci yarısında Pendle, Lybra ve Flashstake gibi platformlar TVL artışı yakaladı. Bu sayede LSDfi ekosisteminde net biçimde büyüme elde edildi. Bu yönelim 2023'ün geri kalanı boyunca devam edebilir.
Restaking
Staked ETH veya Likit Staked ETH tokenlerinin mutabakat katmanında yeniden kullanılmasına izin veren ara katman yazılımı platformu olan EigenLayer'ın kullanıma açılmasının ardından restaking, 2023'ün ilk yarısında gelecek vadeden bir temaya dönüştü.
Paylaşılan hisse senetleri üzerinden kullanıcılara yeni piyasa sağlayan sistem, ek getiri elde etme imkanı tanıyor. Proje ve hizmetlerin yeni güven ağı oluşturmaları ve güvenlik seviyelerini artırmalarına yardımcı oluyor.
Haziran 2023'te, EigenLayer'ın Restaking Akıllı Sözleşmeleri devreye girdi. Mainnet'in kullanıma açılmasından sonraki gün maksimum limitlere ulaşıldı. Bu durum, yeniden paylaşım hizmetlerine yönelik yoğun talebin bulunduğunu gösteriyor.
Platform yakında LST restaking kapasitesini artıracak. Bu hamleyle birlikte restaking alanının hareketleneceği ve potansiyel yeni projelerin önünün açılacağı düşünülebilir.
zkSync
Popüler Ethereum tabanlı ikinci katman çözümü olan zkSync; 2023 itibarıyla Optimism ve Arbitrum dahil olmak üzere mevcut Ethereum optimistic rollup projelerine rakip olarak kullanıma açıldı.
Sıfır bilgi rollup (zkRollup) çözümü şeklinde çalışan zk-Sync, işlem trafiğini Ethereum'dan alıp daha verimli çalışan ikinci katmana aktarmak için sıfır bilgi ispatı teknolojisini kullanıyor. Bu yöntem, yalnızca Ethereum'un verimini artırmakla kalmıyor, aynı zamanda bir dizi yeni uygulamanın da kullanılabilmesini mümkün kılıyor.
Mart 2023 itibarıyla zkSync, alfa mainnet'ini kullanıma açtı. zkSync Era, mainnet geliştirme aşamasına ulaşan ilk zkEVM oldu. L2beat verilerine göre, kullanıma sunulduğundan bu yana platformda kilitlenen toplam varlık miktarı (TVL) önemli ölçüde artarak 2023'ün ilk yarısının sonunda 686 milyon dolara ulaştı. 5,66 milyar dolar seviyesindeki Arbitrum ve 2,12 milyar dolar dolaylarında gezen Optimism projelerinin hemen arkasında yer aldı.
Platformda 1,1 milyondan fazla tekil cüzdan mevcut. Şu ana kadar 1,38 milyon işlem gerçekleşmiş ve bu sayı sürekli artıyor.
Yakın gelecekte zkSync airdrop etkinliğinin düzenleneceği ve platform üzerinde başlatılacak çok sayıda projenin hazırda beklediği düşünüldüğünde 2023'ün önemli oyuncuları arasında zkSync de bulunacak gibi duruyor.
Modüler Blockchain (Celestia)
Birinci katman blockchain ağlarının çoğu yekpare çalışıyor. Yani yürütme, veri kullanılabilirliği, güvenlik ve konsensüs tek zincir üzerinde gerçekleşiyor. Dolayısıyla merkeziyetsizlik, güvenlik ve ölçeklenebilirlik faktörleri aynı anda kullanılamadığı için de "blockchain açmazı" diye tanımlanan durum ortaya çıkıyor.
Yürütme, mutabakat, konsensüs ve veri kullanılabilirliği olmak üzere zinciri farklı katmanlara ayıran Celestia gibi modüler blockchain ağları bu sorunun üstesinden gelmeye çalışıyor. Geliştiricilere, ön aşamalardan itibaren merkeziyetsiz uygulama (dApp) ve yan zincirlerde kullanılabilecek modüler veri ve konsensüs katmanları sağlanıyor.
Bu arada modüler yürütme ortamları ve mutabakat katmanları sunmak için Rollkit (mutabakat) ve Fuel (yürütme) dahil olmak üzere farklı platformlar ortaya çıktı.
Hepsi bir araya geldiğinde, Ethereum ve Solana gibi mevcut yekpare blockchain ağlarının iyileştirilmesine yardımcı olabilir.
FTX İflası Sonrası Gelişmeler
Geçen yılki çöküşünün ardından FTX mudileri, yaklaşık 9 milyar dolarlık açığın ne kadarının telafi edilebileceği konusu netlik kazanmadığı için aylarca belirsizlik içinde kaldı.
Ocak ayında, çeşitli kaynaklar üzerinden desteklenen 5 milyar doların üzerinde likit varlığın bulunduğu söylenmiş, Nisan 2023 itibarıyla ise bu değer 7,3 milyar doların üzerine çıkmıştı. Böylece FTX müşterilerinin ihtiyaç duydukları rahatlama kısmen sağlandı.
Sürecin artık olumlu yönde ilerlemesi beklenirken davayı ele alan yeniden yapılandırma firması alacaklılarla temasa geçerek 29 Eylül 2023 tarihine kadar başvuru yapmaları gerektiğini belirtti.
Öte yandan FTX hukuk ekibi, kripto para borsasını yeniden hayata geçirmeyi düşünüyor. Bunun için borçluların varlıklarının mı kullanılacağı, yoksa farklı yerlerden yeni fonlar mı talep edileceği belli değil.
Son gelişmelere rağmen borçlular, ödemelerinin 2024'ün ikinci yarısına kadar gelmesini beklemiyor.
Bölüm 5: Dünya Genelindeki Kripto Kullanıcıları
Bölgelere Göre En Çok Görüntülenen Kripto Paralar
2023 yılının ilk yarısında, kripto para birimlerinin kendilerine has özellikleri ve çözüm sundukları sektörlere bağlı bölgesel farklılıklar öne çıkmadı.
Bitcoin (BTC), 2022'nin dördüncü çeyreğinden itibaren benzer trend izleyerek, 2023 yılının ilk yarısında tüm bölgelerde en çok görüntülenen kripto para birimi olmayı sürdürdü. Bu durum, Bitcoin'in altcoin'ler üzerindeki piyasa hakimiyeti (BTC.D) değerine de yansıdı. BTC.D yılın başındaki yüzde 40,09 seviyesindeyken, 2023'ün ilk yarısının sonunda yüzde 25'lik artışla yüzde 50,39'a yükseldi. BlackRock'ın iShares spot Bitcoin ETF başvurusu ve Mart 2024 civarında gerçekleşecek Bitcoin blok ödül yarılanması (halving) gibi olaylar bunun sebebi olabilir.
Shiba Inu (SHIB) tüm bölgelerde popüler memecoin olmayı sürdürürken Güney Amerika, Asya ve Afrika'da Baby Doge Coin (BabyDoge) öne çıkıyor. En çok görüntülenen kripto para birimleri arasına giren PEPE'deki ani yükseliş, Güney Amerika hariç tüm bölgelerdeki kripto para kullanıcılarının ve spekülatörlerin dikkatini çekmeyi başardı.
Bu arada Ethereum (ETH); Asya ve Afrika dışındaki çoğu bölgede en popüler kripto para olmaya devam ederken, Polygon (MATIC) ve Arbitrum (ARB) gibi Ethereum ölçeklendirme çözümleri Güney Amerika'da ve yukarıdaki kategorilere girmeyen diğer ülkelerde ilgi gördü.
CMC Kullanıcılarının Ülkeleri
ABD, dünya çapındaki kripto para kullanıcılarının dağılımı açısından ilk sırada yer almaya devam ediyor. 2023'ün ilk yarısında elde edilen trafiğin yüzde 17,4'ü ABD'li kullanıcılardan geldi. Sıralama şöyle devam ediyor: yüzde 7,90 Hindistan, yüzde 7,40 Türkiye, yüzde 6,98 Almanya, yüzde 6,75 Brezilya ve yüzde 6 Vietnam.
Web sitesine gelen trafiğinin kalan kısmını çoğunlukla Güney Amerika, Avrupa ve Asya'daki kullanıcılar oluşturuyor.
Bu makalede, yalnızca bilgi amacıyla, üçüncü taraf web siteleri veya harici içeriklere bağlantılar yer almaktadır
("Üçüncü Taraf Siteleri"). CoinMarketCap Üçüncü Taraf Siteleri, CoinMarketCap'ın kontrolü altında değildir. CoinMarketCap, Üçüncü Taraf Sitelerinde yer alan herhangi bir bağlantı veya Üçüncü Taraf Sitesindeki herhangi bir değişiklik veya güncelleme de dahil olmak üzere herhangi bir içerikten sorumlu değildir. CoinMarketCap sadece size kolaylık sağlamak için bu bağlantıları sunmaktadır. Site üzerinde herhangi bir bağlantının yer alması, sitenin CoinMarketCap veya operatörleri ile herhangi bir ilişki içinde olduğu, onaylandığı, kabul edildiği veya önerildiği anlamına gelmez. Bu makale kullanıcılar için tasarlanmıştır ve yalnızca bilgilendirme amacıyla kullanılmalıdır. Açıklanan ürün veya hizmetlerle ilgili herhangi bir maddi karar vermeden önce kendi araştırma ve analizinizi yapmanız gerekmektedir. Bu makale yatırım tavsiyesi olarak tasarlanmamıştır ve o şekilde yorumlanmamalıdır. Bu makalede yer alan görüş ve yorumlar yazarın [şirketin] kendi görüşleridir. CoinMarketCap'in görüşlerini yansıtmamaktadır.
