Arbitrum, New York merkezli geliştirme şirketi Offchain Labs tarafından hayata geçirildi. Kurucuları; bilgisayar bilimi, şifreleme ve blockchain alanında uzun yıllara dayanan deneyimleri bulunan eski Princeton Üniversitesi araştırmacıları Ed Felten, Steven Goldfeder ve Harry Kalodner'den oluşuyor.

Ed Felten, Princeton'da bilgisayar bilimi profesörü ve eski ABD başkanı Obama'nın yardımcı CTO'su olarak görev yapmıştı. Kendisi, Offchain Labs kurucu ortağı ve Baş Bilim İnsanı pozisyonunda.

Steven Goldfeder ise Princeton üniversitesinde doktora yapmış bir bilgisayar bilimcisi ve girişimci. Aynı zamanda Offchain Labs kurucu ortağı ve CEO'su konumunda.

Harry Kalodner ise bilgisayar bilimcisi ve Princeton üniversitesinde doktora adayı. Offchain Labs kurucu ortağı olmasının yanında CTO'luk görevini de üstleniyor.

2021 yılında Offchain Labs, Lightspeed Venture Partners liderliğindeki gerçekleşen B Serisi yatırım turunda 120 milyon dolar toplayarak değerlemesini 1,2 milyar dolar seviyesine çıkardı. Diğer önde gelen yatırımcılar arasında Polychain Capital, Pantera Capital ve Mark Cuban gibi isimler var.

Arbitrum, Ethereum ağına özel geliştirilen diğer ölçeklendirme çözümlerinden kendini ayırmak için optimistic rollup sistemini kullanıyor. Diğer optimistic rollup çözümlerine kıyasla şu avantajları sunduğunu iddia ediyor:

Uyumluluk: Arbitrum, değiştirmeye gerek kalmadan EVM sözleşmelerini ve işlemlerini destekliyor. Yani herhangi bir Ethereum merkeziyetsiz uygulaması (DApp) kod değişikliğine gerek duymadan Arbitrum'da çalışabiliyor.

Ölçeklenebilirlik: Arbitrum, Ethereum'un güvenlik altyapısını korurken düşük ücret ve yüksek kesinlikle saniyede binlerce işlemin üstesinden gelebiliyor.

Esneklik: Arbitrum, geliştiricilerin Rust ve C++ gibi popüler dillerle yazılmış programları kullanmasına ve EVM+ ile eş değer seviyede olan Stylus ile uygulama geliştirmesine olanak tanıyor.

Merkeziyetsizlik: Arbitrum, işlem emri vermek için herhangi merkezi operatöre veya sıralayıcıya güvenme ihtiyacı duymuyor. Bunun yerine, ARB tokenlerini stake eden ve ağı güvence altına alması karşılığında ödül kazanan merkeziyetsiz doğrulayıcılar ağı kullanıyor.

Arbitrum ayrıca, Ethereum'un önde gelen ölçeklendirme çözümlerinden biri haline gelmesini sağlayacak miktarda DApp, cüzdan, araç ve ortak ekosistemine sahip.

Ağda yer alan protokoller arasında GMX (GMX), Treasure (MAGIC), Camelot (GRAIL), Radiant Capital (RDNT), Vela Exchange (VELA), ZyberSwap (ZYB), Dopex (DPX), PlutusDAO (PLS), TridentDAO (PSI) ve Jones DAO (JONES) gibi çözümler var.

Arbitrum ekosistemindeki büyüme, kilitli toplam varlık (TVL) verisi aracılığıyla da gözlenebiliyor. DeFiLlama verilerine göre, Arbitrum'un TVL değeri Kasım 2021 itibarıyla 3,2 milyar dolarla zirveye ulaştı. Bu yazının yazıldığı tarihte yaklaşık 1,85 milyar dolar seviyesine erişmişti. Böylece diğer ikinci katman ekosistemleri arasında en yüksek TVL değerini elde etti.

ARB, Arbitrum ağının yerel yönetişim tokeni konumunda. Toplam ARB token arzının yüzde 12,75'i, kriterlere uyan kullanıcılara ve DAO'lara 23 Mart 2023 itibarıyla dağıtılmaya başlandı.

ARB tokenin esas görevi, Arbitrum ekosisteminin merkeziyetsiz yönetişime sahip olmasını sağlamak. ARB sahipleri, Arbitrum One ve Arbitrum Nova zincirleri üzerindeki yönetim önerilerini oylayarak Arbitrum ağını yönetiyor. DAO hazinesindeki fonların nasıl kullanılacağı konusunda da oy hakkına sahipler. Yönetişim teklifleri, zincirde gerçekleşecek güncellemeler, ağ parametrelerindeki değişiklikler, hibe, ikramiyelerin tahsisi ve yeni özelliklerin entegrasyonu gibi konularda oy kullanılabiliyor.

Ethereum ağında Gas ücretleri yerel token olan ETH ile ödenirken ARB aynı mantıkta çalışmıyor. Bunun yerine Arbitrum'daki ücretler hem ETH hem de DApp tarafından desteklenen herhangi bir ERC-20 standardındaki tokenle ödenebiliyor. Böylece ARB sahipleri, Arbitrum hizmetlerini kullanırken tokenlerini harcamak durumunda kalmıyor. Haliyle tokenlerini stake edebiliyor ve ağı güvence altına almaları karşılığında gelir elde edebiliyorlar.

Toplam ARB token arzı 10 milyara sabitlenmiş durumda. Token tahsisi ise şu şekilde: Arbitrum DAO hazinesi yüzde 42,78 (4,28 milyar); Offchain Labs ekibi ve danışmanlar yüzde 26,94 (2,69 milyar); yatırımcılar yüzde 17,53 (1,75 milyar); kullanıcılar için düzenlenen airdrop yüzde 11,62 (1,16 milyar); DAO airdrop etkinliği yüzde 1,13 (113 milyon).

Arbitrum ağının güvenliği Ethereum aracılığıyla sağlanıyor. Böylece protokolde gerçekleşen işlemlerde konsensüs ve kesinlik mümkün oluyor. Bir başka deyişle Ethereum, rollup'ların zincir dışında gerçekleştirdikleri hesaplamaların geçerliliğini ve ortaya çıkan verinin kullanılabilirliğini garanti ediyor.

Optimistic Rollup; Arbitrum işlemlerinin Ethereum dışındaki rollup üzerinde yürütülmesini ve mainnet'e birden fazla işlem göndermek yerine birleştirilerek toplu biçimde iletilmesini sağlıyor. İngilizcede "iyimser" anlamına gelen "optimistic" ifadesinden de anlaşılacağı üzere, zincir dışı işlemlerin direkt geçerli olduğu varsayılıyor ve Geçerlilik İspatı (Proof of Validity) sağlanmıyor. Rollup verisi gönderildikten sonra, herhangi katılımcının sahtekarlık iddiasında bulunması ve işleme itiraz etmesini sağlayacak bir tampon süre mevcut.

Ethereum ağında çalışan bir başka optimistic rollup protokolü olan Optimism (OP) hakkında bilgi alın.

Rehber: Arbitrum, Metamask'a nasıl eklenir?

Arbitrum Ekosistemi Hakkında Merak Edilen Her Şey

En fazla varlık kilitlenmiş Arbitrum protokolleri yazımızı okuyun.

CoinMarketCap Alexandria aracılığıyla güncel kripto para haberleri ve alım satım öngörülerine erişin.