2023 CMC Crypto Playbook serisinin benimsenme bölümünde, CoinMarketCap olarak verilerimiz üzerinden tespit ettiğimiz ilginç bulguları paylaşıyor ve yeni kripto trendlerini analiz ediyoruz.
Join us in showcasing the cryptocurrency revolution, one newsletter at a time. Subscribe now to get daily news and market updates right to your inbox, along with our millions of other subscribers (that’s right, millions love us!) — what are you waiting for?
Bölüm 1: Kripto Piyasasına Genel Bakış
Kripto para piyasası toplam değerindeki düşüş eğilimi aralık ayında da devam etti. Ocak 2022'den bu yana yüzde 63,5 oranında gerileyen bu değer, 800 milyar dolar civarında dengelendi.
Kaynak: CoinMarketCap, 28 Aralık 2022
Bitcoin'in piyasa hakimiyeti yüzde 40 civarında kalırken, daha önce yüzde 25 seviyesinde olan küçük altcoin varlıklarının oranı yüzde 15'e geriledi. Ayı piyasasında normal karşılanabilecek bu gerileme, sermayenin daha güvenli görülen büyük varlıklara ve grafikte de görüldüğü üzere USDC, Tether ya da BUSD gibi stablecoin'lere aktarılmasından kaynaklanıyor.
Başlıca Kripto Varlıkların Toplam Piyasa Değerine Oranı (Bitcoin Piyasa Hakimiyeti Grafiği)
Kaynak: CoinMarketCap, 28 Aralık 2022
Kripto dünyasının önde gelen web sitelerinden biri olan CoinMarketCap, ayda yaklaşık 400 ila 700 milyon ziyaretçiye ulaşıyor. Haliyle insanların hangi kripto paralara ya da sektörlere ilgi duyduğunu; kullanıcı etkileşimi ve yeni proje listelenmeleri bakımından en fazla büyümenin hangi sektörde görüldüğüne dair veriler toplayabiliyoruz. CoinMarketCap Research, artık bu verileri modelliyor ve elde ettiği bulguların özetini sizlerle paylaşıyor (22 Aralık 2022 itibarıyla veriler):
- Aralık 2022 itibarıyla küresel kripto para piyasasının toplam değeri 65,64 milyar dolar (yüzde 7,72) daraldı. Bu karamsar ortamda bile piyasa değerini artırmayı başaran ilk üç sektör şöyle sıralandı: Şans Oyunları (yüzde 221,12), Hareket Ettikçe Kazan (yüzde 58,42) ve DeFi 2.0 (yüzde 55,92). Öte yandan, aralık ayında en yüksek oranda gerileme yaşayan ve piyasanın geneline kıyasla daha fazla değer kaybeden sektörler Yapay Zeka ve Büyük Veri (yüzde 20,96), Varlık Yönetimi (yüzde 17,13) ve Masternode (yüzde 15,22) olarak sıralandı.
- Yeni coin listelenmelerine bakınca, 34'ten fazla sektöre artan miktarda yeni kripto para eklendiğini görüyoruz. Bu veriden yola çıkarak potansiyel açıdan daha fazla projenin inşa edildiğinin sinyalini almamız mümkün. Aralık ayında en fazla yeni kripto para projesi BNB Chain Ekosistemi, Meme varlıkları, Doggone Doggerel, Polkadot Ekosistemi ve DeFi sektöründe oluşturuldu.
1.3 Kullanıcılar aktif biçimde hangi sektörlerle ilgileniyor?
Kaynak: CoinMarketCap, 22 Aralık 2022
Bölüm 2: Önemli Bitcoin ve Ethereum Olayları
Bölüm 3: CMC Aracılığıyla Kripto Sektörünü Anlamak
Bireysel kullanıcıların hangi sektörlerle ilgilendiğine dair öngörü elde etmek için CoinMarketCap üzerinde en çok görüntülenen kategorilere göz atabiliriz:
2022 ayı piyasasında CMC kullanıcılarının en çok hangi varlıkları izlediğini irdelediğimizde, şaşırtıcı olmayacak biçimde dünyanın en değerli kripto para birimi olan Bitcoin'in başı çektiğini, hemen ardından da Ethereum'un geldiğini görüyoruz.
Kripto kışı yaşanırken yüzde 64 gerileyen BTC; yüzde 90 değer kaybeden Solana, yüzde 80 düşen Cardano ve fiyatı yüzde 75 azalan Shiba Inu gibi altcoin seçeneklerine kıyasla nispeten daha az yara aldı. Bununla birlikte yüzde 67 düşen Ethereum ve yüzde 68 değer kaybeden Polygon'un aksine daha iyi performans sergileyerek yüzde 52 gerileyen BNB, piyasadaki trendi tersine çevirerek göreceli gücünü ortaya koydu.
Hangi Kripto Sektörleri En Yüksek Etkileşimi Elde Etti?
Bunun nedeni, bir zamanlar ilk beş merkezi kripto para borsası arasında yer alan FTX'in çöküşü ve muazzam miktarda paranın dolandırıcılığa kurban gitmesi olabilir. Zira kullanıcılar, varlıklarını kendi başlarına saklama yöntemlerini ve merkeziyetsiz finansal ürünlerin yararlarını öğrenmeye daha hevesli oldu. Kasım ayı içinde Uniswap, Binance hariç çoğu merkezi borsanın (CEX) günlük işlem hacmini birkaç gün boyunca aşmayı başardı. Ayrıca donanım cüzdanı Ledger, FTX sonrası rekor satış rakamlarına ulaştı. FTX fiyaskosunun ardından bireysel yatırımcıların ilgisi ve 2023 yılındaki trend bu yönde ilerleyecek gibi duruyor.
İlk üç içinde yer alan bir diğer başlık ise akıllı sözleşme sektörü. Eylül ayında birleşme işlemini tamamlayan Ethereum'un yanı sıra günbegün büyüyen ekosistemi ve yüksek kullanıcı etkinliği ile öne çıkan BNB gibi tokenler, bireysel yatırımcıların ilgisini artıran isimler arasında.
Yıl boyu en çok ilgi gören kripto paralar şöyle sıralanıyor:
Siber saldırı, iflas, konkordato ve dolandırıcılık olaylarıyla dolu bir yılı geride bırakırken Bitcoin, eşler arası ve merkeziyetsiz yapısından hiç ödün vermedi. Teknik ilerleme açısından geride kaldığı ve son büyük güncellemesinin Haziran 2021'de Taproot ile yapıldığı eleştiriliyor olsa da Bitcoin, basitliği ve değiştirilemeyen kod yapısı sayesinde en büyük piyasa değerine sahip dijital varlık olarak çalışmayı sürdürüyor.
Üçüncü sırada, karmaşık manevra olarak değerlendirilen birleştirme (The Merge) işlemini tamamlayan Ethereum bulunuyordu. Kripto açısından kasvetli geçen yılın öne çıkan parlak isimleri arasına girdi. Birleştirme işlemine yaklaşıldıkça yatırımcıların ilgisi arttı. Haziran ayında gördüğü dip seviyeden neredeyse yüzde 90 artış yakalayan ETH, 2.000 dolara kadar çıktı.
Popüler Kripto Para Borsaları
En yüksek işlem hacmine sahip olan Binance, yıl boyu 22 trilyon dolarlık işleme ev sahipliği yaparken, aynı zamanda en çok görüntülenen borsa oldu.
Bölüm 4: Kripto Piyasasının Geleceği
Kendi Kendine Saklama
Luna stablecoin'in çökmesi, birkaç büyük girişim sermayesi (VC) firmasının iflası, FTX borsasındaki dolandırıcılık iddiaları ve iflas davalarının şokunu atlatan kripto para piyasasında, 2023 yılında en çok konuşulacak konuların başında kendi kendine saklama (self-custody) hizmetleri geliyor.
Hem deneyimli kripto yatırımcıları hem de kripto sektörüne yeni girenler, "başarısız olamayacak kadar büyük" kripto şirketlerinin "başarısızlıklarına" şahit oldu. Haliyle, sanal varlıkları harici platformlarda saklama (custody), kendi kendine saklama (self-custody) ve gizli anahtar (private key) gibi kavramları anlatan eğitim kaynakları önem kazanacak.
Diğer taraftan merkezi kripto para borsalarının, kendi kendine saklama olanağı sunan çözümlerle rekabet edebilmesi için daha şeffaf hale gelmesi gerekiyor. Yani, Rezerv İspatı (Proof of Reserves) ve Sorumluluk İspatı (Proof of Liabilities) gibi güven temin edecek yöntemler geliştirmek durumundalar.
Düzenleyiciler Geliyor
Hem iyi hem de kötü olarak yorumlanabilecek biçimde düzenleyiciler, 2023 yılında incelemelerini artıracak. FTX borsasının iflası ve kilit yöneticilerin üçü hakkında ABD'de açılan dolandırıcılık davaları devam ederken düzenleyiciler, yasal emsal oluşturması adına hakimin vereceği kararı yakından takip ediyor. SEC Başkanı Gary Gensler, düzenlemelerde daha fazla netlik sağlanması konusunu 2022 yılı boyunca gündeme getirdi. Belki de 2023, hem ABD SEC hem de CFTC'nin, kripto şirketlerinin ülke sınırları içinde kayıt olmalarına ve faaliyet göstermelerine izin verecek biçimde kararlar alacağı bir yıl olacak.
Bitcoin borsa yatırım fonlarının (ETF) onay alamadığı bir yıl daha geride kaldı. ARK 21 Shares ETF'nin onaylanması için verilen tarih birkaç kez ertelendikten sonra 15 Ocak 2023 olarak belirlendiğinden, az da olsa 2023'ün Bitcoin ETF yılı olma ihtimali var.
DeFi Yazı 2.0 mı?
Merkeziyetsiz borsaların (DEX), 2023 kripto sektöründe önemli rol oynayacağını görüyoruz. Sürekli vadeli işlem odaklı DEX olan GMX, Kasım 2022 itibarıyla günlük işlem ücretleri toplamında ilk kez Uniswap platformunu geride bıraktı. Avalanche ve Arbitrum üzerine inşa edilmiş olan DEX, sürekli vadeli işlemlerini düşük ücretlerle sunması sayesinde, FTX borsasının çöküşünün ardından popülaritesini artırdı.
Diğer bir DEX olan STFX, kısa vadeli varlık yönetimine odaklanan "DeFi üzerinde sosyal ticaret" diye tarif edilen ekonomik modelini oluşturarak sonbaharda popülerlik kazandı.
GMX ve STFX gibi DEX'lerin sunduğu yenilik ve düşük ücretler sayesinde yatırımcılar, geleneksel merkezi kripto borsalar yerine kendi kendine saklama hizmetiyle çalışan DeFi çözümlerine geçecek. Dolayısıyla 2023 yılında yeni alım satım alternatiflerinin üretilmesini bekliyoruz. Belki 2023 yazı, "DeFi Yazı 2.0" bile olabilir.
Neler Geliştiriliyor?
Ayı piyasasının devam etmesi durumunda, memecoin varlıkları gibi temelde değeri bulunmayan paraların popülaritesini daha fazla kaybetmesi ve memecoin oluşturma ya da yatırım yapmanın daha kârsız hale gelmesiyle birlikte sektörün küçülmesi olası. Ayrıca, ilk gerçek algoritmik stablecoin projesinin çökmesi nedeniyle, 2023 yılında yeni stablecoin projelerinin oluşturulması daha düşük ihtimal.
Bunun yerine, daha fazla geliştiricinin dahil olmasıyla büyümesi en muhtemel sektörler GameFi, yukarıda bahsedilen STFX gibi merkeziyetsiz varlık yönetimi ve Lens Protocol gibi SocialFi projeleri olacak. Bu sırada Twitter, kullanıcılarıyla, merkezinde Elon Musk'ın yer aldığı tuhaf oyunlar oynamaya devam edecek.
CMC listeleme ekibi, bu yıl sektöre damga vuran Arbitrum, Linera, Aptos ve 2023'ün ilk yarısında faaliyete geçmesi beklenen Sui Network gibi birinci katman ekosistemlerinde büyüme görmeyi bekliyor.
Enflasyon 2022'de zirve yaptı. Dolayısıyla enflasyon 2023'te düşmeye başladığında makroekonomi de iyileşmeli. Bu faktörlerin birleşmesiyle birlikte, yeni yılda Bitcoin için ayı piyasası rallisinin tetiklenme potansiyeli var.
Bölüm 5: CMC ile Dünyanın Görünümü
İçinde bulunduğumuz ayı piyasasında bile Shiba Inu ve Baby Doge Coin gibi memecoin'ler, dünyanın hemen her yerinden ilgi görmeye devam etti.
Aynı şekilde, 2022 baharında dolar sabitliğini kaybeden algoritmik stablecoin varlığı nedeniyle Terra Classic olarak yeniden markalaşmak durumunda kalan LUNA, hiçbir zaman değerine geri ulaşamamış olsa da, dünya genelindeki CoinMarketCap kullanıcıları bu projeye ilgi göstermeyi sürdürdü.
Ethereum ile benzer işlevleri gerçekleştiren, hatta daha fazlasını sunmayı amaçlayan kripto para ekosistemi olan Solana; Avrupa, Asya ve Afrika'da en çok aranan para birimi oldu. Kuzey ve Güney Amerikalı kullanıcılar ise SOL token ile daha az ilgilendi. Yılın son bölümünde, ekosistemin en önemli konferansı olarak görülen Solana Breakpoint, projeye Avrupa'dan yoğun ilgi geldiğini ispatlarcasına Portekiz'de gerçekleşti.
Ripple (XRP tokeninin sahibi olan şirket) ve MoneyGram arasında kurulan ortaklık kapsamında Güney Amerika'da gerçekleştirilen havalelerde kripto para kullanılmaya başlandı. Ancak ilginç şekilde Güney Amerika'da XRP tokenine gösterilen ilgi beklenenden az oldu.
CoinMarketCap'i En Çok Görüntüleyen Ülkeler
Veriler 1 Eylül ila 30 Kasım tarihleri arasına aittir.
CoinMarketCap küresel bir şirket olsa da ziyaretçilerin çoğu ABD'den geliyor. ABD'deki nüfusun üçte birinden daha azına sahip olmasına rağmen Vietnam, CMC'yi ziyaret eden ülkeler arasında ikinci sırada. Vietnam'ın bu denli yüksek ziyaret sayısına ulaşmasının ardında GameFi ve oynadıkça kazan (P2E) projelerinin ülkede son derece popülerleşmesi yatıyor olabilir. Sektör genel anlamda büyük bir darbe almış olsa bile, Vietnamlılar GameFi tokenleri konusunda söz sahibi durumda. Zira hem fiyat hem de P2E oyunlarını oynama miktarı açısından sektöre yön veriyorlar.
Üçüncü sırada, hiç de dostça olmayan kripto para düzenlemeleri ve vergi yapısı bulunan Hindistan var. Ülkenin merkez bankası ve hükümet cephesinden kripto paralar hakkında pek çok olumsuz haber gelse de, Hindistan halkının sektöre duyduğu ilgi, kripto para fiyatlarına etki edecek ölçüde artmış duruyor. Ne derler bilirsiniz, reklamın iyisi kötüsü olmaz.
Vatandaşları, yıl boyu kripto para birimleriyle gergin bir ilişki içinde olan ve ekonomik yaptırımlar nedeniyle kripto paraları tek geçerli alternatif şeklinde gören Rusya Federasyonu yedinci sırada yer alıyor. Üstelik birçok kripto borsası aynı anda Rus müşterilerine hizmet vermeyi durdurmasına rağmen… Rusya savaşının kurbanı olan Ukrayna da yıl boyu bağış toplamak amacıyla kripto para birimlerini kullandı. Buna karşın, 2022'nin ikinci yarısında CMC'yi ziyaret eden Ukraynalılar listede 14'üncü sırada yer aldı.