Bitcoin bugüne kadar 100'den fazla kez çatallandı. En popülerlerine göz atalım.
"Bitcoin" kelimesi, fiyatındaki olağanüstü yükseliş sayesinde geçtiğimiz yıl herkesin diline pelesenk oldu. Peki, Bitcoin nedir? Neden bu kelimenin sonuna "Cash" veya "Gold" gibi terimler eklenerek kullanılıyor?
İşin detayına bakıldığında, orijinal Bitcoin ağının 12 yıllık tarihi boyunca birçok güncelleme ve değişiklik yaşadığı görülüyor. Bunun sonucunda, Bitcoin maksimalistlerinin "biri hariç hepsinin sahte" olduğunu iddia ettikleri farklı ağlar ortaya çıktı.
Üç ana proje olan Bitcoin (BTC),Bitcoin Cash (BCH) ve Bitcoin Satoshi's Vision (BSV) 2017 yılından beri ekosistemin hakimiyetini ele geçirmek için rekabet ediyor.
Her üç kripto para biriminin de benzer yanları var. Hatta başlangıç noktalarına bakıldığında hepsi aynı ağ üzerinden çatallandı, ancak farklı amaçları paylaştıkları için birbirlerinden ayrılıyorlar.
Bitcoin, sınırlı işlem hızı nedeniyle küresel ölçekte bir ödeme aracı olmak yerine değer saklama aracı olarak kabul edilirken (en azından şimdilik), diğer alternatifler daha büyük blok boyutları sayesinde, kendilerini günlük kullanıma uygun dijital para birimi olarak konumlandırıyorlar.
2017 yılında orijinal Bitcoin kodunda gerçekleşen hard fork ile ortaya çıkan Bitcoin Cash, "gerçek Bitcoin" olduğunu, yani BTC para biriminin mucidi Satoshi Nakamoto'nun gerçek hedefine en yakın olduğunu iddia eden her bir kripto para birimini hedefine alarak yıllarca süren anlaşmazlık ve düşmanlığın ortaya çıkmasına neden oldu.
Bitcoin'in piyasa hakimiyeti, kitlesel yaygınlığı ve fiyat artışı gibi etmenlerle tartışmayı ortadan kaldırmış ve rekabet şansını sona erdirmiş olsa da, her varlığa ait ağın durumunun gerçekçi biçimde değerlendirebilmek için BTC, BCH ve BSV'yi ayrı ayrı karşılaştırmak gerekiyor. Elbette her platformun ücretleri, işlem hızları ve benimsenmesi gibi ayrıntıları derinlemesine ele alarak…
Join us in showcasing the cryptocurrency revolution, one newsletter at a time. Subscribe now to get daily news and market updates right to your inbox, along with our millions of other subscribers (that’s right, millions love us!) — what are you waiting for?
Bitcoin Çatallanması (Fork) Nedir?
Bitcoin çatalları, orijinal BTC blockchain ağının klonu olarak tarif edilebilir. Merkeziyetsiz ağın topluluğunda yaşanan herhangi bir anlaşmazlığın çözülmesi için gerçekleştirilen sert çatallanma neticesinde oluşurlar. Bunun sonucunda orijinal blockchain ve değiştirilmiş yeni versiyon, kendi destekçilerini ve madencilerini yanına alarak farklı yönlerde devam eder. Unutmamak gerekir ki yeni zincir, çatallanma işleminin arkasındaki nedene ve uygulanan protokol değişikliklerine bağlı olarak, ana zincirinden tamamen farklı özelliklere sahip olabilir.
İnanılması güç belki, ama Bitcoin'in başarısından nemalanmaya ve topluluk tarafından alınan desteğin bir kısmını araklamaya çalışan 100'den fazla BTC çatalı ortaya çıktı. Bunlardan 74 tanesi bugün bile aktifken, diğerleri ölü kripto para birimlerine döndü. Önde gelen Bitcoin hard fork alternatiflerinin başında Bitcoin Cash ve Bitcoin SV geliyor. Diğerleri arasında Bitcoin Gold, Bitcoin Cloud, Bitcoin Classic, Bitcoin Private ve daha birçok alternatif var.
Çatallanma işlemlerinin çoğu topluluk odaklı ve orijinal Bitcoin'e daha fazla özellik eklemeyi veya hız, işlem ücretleri ve blok boyutu gibi kritik faktörleri kökten değiştirmeyi amaçlar.
Hard Fork ile Soft Fork Arasındaki Fark Ne?
Sert çatallanma (hard fork) ile yumuşak çatallanma (soft fork) birbirinden çok farklıdır. Soft fork, yeni bir zincir oluşturmadan kod üzerinde değişiklik yapmayı mümkün kılarken hard fork, kaçınılmaz biçimde yeni zincir oluşturan kod değişiklikleri içerir. Hard fork işlemi en son Bitcoin Cash ağında görüldü ve güncelleme sonrası Bitcoin Cash ABC ile Bitcoin Cash Node ortaya çıktı. Daha sonra bunlardan ikincisi topluluk desteğini elde etti ve borsalarda BCH simgesiyle işleme açıldı.
Burada önemli olan nokta, hard fork işleminden sonra iki farklı merkeziyetsiz ağ meydana çıkması. Yani soft fork işleminden farklı olarak geriye uyumluluk içermiyor ve doğal olarak ağlar arasında mesaj gönderimi yapılamıyor. Platform çatallandıktan sonra yeni ağ kendi rotasını belirleme ve kendi kurallarını oluşturma konusunda özgür hale geliyor.
Tarihçe
Bitcoin (BTC) Tarihçesi
Orijinal Bitcoin ağı, gerçek kimliği bilinmeyen Satoshi Nakamoto isimli kişi ya da kişilerce oluşturuldu. Bitcoin'in kökeni ve geliştiricisinin gerçek kimliği hakkında pek çok komplo ortaya atıldı, ancak doğrulanabilir hiçbir kanıt gün yüzüne çıkmadı.
Satoshi, Ocak 2009'da Bitcoin mainnet'ini başlattı ve bu da onu var olan ilk kripto para birimi haline getirdi. İlk blok, yani Genesis ya da "Block 0" için yapılan ilk madencilik işlemiyle birlikte blockchain ağı resmen çalışmaya başladı. Bu blok, zincirdeki diğer bloklar için referans noktası haline geldi.
Faaliyete geçmeden bir yıl önce, ekim ayında teknik makalesi (whitepaper) internet üzerinden yayımlandı. Bitcoin teknik makalesi, dijital para biriminin temel hatlarını özetliyor. Nakamoto, Genesis blokun meydana çıkması için madencilik yaparken, kodun içine The Times gazetesinin başlığı olan, "The Times 03/Ocak/2009 Şansölye bankalar için ikinci kurtarma paketinin eşiğinde" verisini ekledi.
2017 yılında, Bitcoin blockchain ağının ölçeklenebilirliğini artırmak için ağ üzerinde bir hard fork güncellemesi önerildi. Bu güncelleme, Bitcoin blok boyutunu 1 MB seviyesinden 2 MB'a çıkarmayı amaçlayan Segwit2x olarak biliniyordu.
Segwit2x, blok boyutunu artırması sayesinde işlem ücretlerini azaltsa da, madencilere ve orijinaline kıyasla daha büyük veri depolamak zorunda olan tam düğüm (node) operatörlerine yükü aktarır. Dolayısıyla bu öneri, topllukta çok fazla gerilim ve tartışma meydana getirdi.
Sonunda her biri daha iyi sonuç vadeden, orijinal BTC projesinin birçok farklı klonu ortaya çıktı. Bugüne kadar BTC, var olanlar arasında en büyük kripto para birimi ve çoğunluk tarafından tek gerçek Bitcoin ağı olarak kabul ediliyor.
Bitcoin Cash (BCH) Tarihçesi
Bitcoin Cash para birimi, BTC'den sonra Bitcoin ağının en büyük ikinci çatalı konumunda. İlginç bir şekilde topluluk, Ağustos 2017'de BCH çatallanma işlemi hayata geçinceye kadar yaklaşık yedi yıl (2010'dan 2017'ye kadar) boyunca zorlu bir süreç yaşamak zorunda kaldı. Bitcoin Cash, yatırımcı Roger Ver ve BitMain kurucu ortağı Jihan Wu gibi isimleri içeren tutkulu bir topluluğa sahip.
Çatallanan zincir ve ana platform arasındaki önemli farkların başında blok boyutu geliyor. Bitcoin 1 MB blok boyutuna sahipken BCH ağındaki bloklar en fazla 32 MB'a kadar çıkabiliyor.
Bununla birlikte Bitcoin Cash projesinin çalkantılı yolculuğu boyunca birçok yeni çatallanma gerçekleşti. Mesela BSV (yazının ilerleyen kısmında bahsedeceğiz). Ayrıca öncü geliştiricilerin ileride yapılacak protokol güncellemelerini finanse etmek için Bitcoin Cash ABC (BCHA) projesinde yüzde 8'lik bir madenci vergisi önerildi.
Bitcoin Satoshi Vision (BSV) Tarihçesi
Bir yıl boyunca kesintisiz biçimde çalıştıktan sonra BCH topluluğu, 2018'de bir başka çatallanma sürecine girmek durumunda kaldı. BCH topluluğu içinde, kendisinin Satoshi Nakamoto olduğunu iddia eden ve tartışmalara konu olan Avustralyalı bilgisayar bilimcisi Craig Wright ve milyarder Calvin Ayre liderliğindeki ekip, projenin 32 MB'lık blok boyutundan tatmin olmamıştı. Bunun yerine maksimum sınırı 128 MB'a yükseltmeyi önerdiler.
Kasım 2018'de Craig Wright'ın çabalarıyla yazılım grubu, BCH ağını çatallanmaya götürdü. Böylece yeni bir Bitcoin zinciri olan Bitcoin SV hayata geçti. Wright'ın 2019 yılında internette yankı uyandıran hareketlerinden sonra birçok kripto para borsası BSV para birimini listesinden çıkardı.
Bitcoin Yarılanması (Halving)
Bitcoin Yarılanması
BTC madencilerine oluşturdukları blok karşılığında verilen ödüllerin yarıya indirilme süreci, Bitcoin blok ödülü yarılanması, Bitcoin halving veya halvening şeklinde anılır. İşlem sonunda madenci ödülleri yarıya iner.
PoW ağında madencilik, matematiksel bir bulmacayı çözmek üzere yoğun hesaplama gücü kullanarak ağdaki işlemleri onaylama ve yeni bloklar oluşturma sürecidir.
Bu nedenle madenci, ne kadar fazla hesaplama gücüne sahipse, ağdaki diğer madencilerden daha hızlı yeni blok bulma şansına erişir. Sonuç olarak madencilik ödüllerini elde etme şansı o kadar yüksek olur.
Ödül Yarılanması (Halving) Ne Zaman Gerçekleşiyor?
Bitcoin blok ödülleri, yaklaşık dört yılda bir veya madenciler 210.000 blok çıkardıktan sonra otomatik olarak yarıya iner.
Bitcoin ödül yarılanması yalnızca madencilik gelirlerini değil, tüm Bitcoin ekosistemini derinden etkiler. Yarılanma işlemi gerçekleştiğinde, o dönemde aktif biçimde dolaşıma giren yeni kripto paraların sayısı etkilenir. Bu yöntem, enflasyonla mücadelenin akıllıca bir yoludur.
Bunlara ek olarak, 21 milyon BTC şeklinde sabitlenen sınırlı arz, Bitcoin kıtlığı meydana getirir ve fiyat üzerinde olumlu etki sağlar.
İlk Bitcoin yarılanması 28 Kasım 2012'de gerçekleşti. O tarihte başarıyla blok üreten madencilere blok başına 50 BTC ödenirken bu ödül 25 Bitcoin'e düşürüldü. İkinci Bitcoin yarılanması 9 Temmuz 2016'da gerçekleşti ve madenci gelirleri yarı yarıya azalarak 12,5 BTC'ye indi. Mayıs 2020'de en güncel BTC yarılanması yaşandı ve madenciler blok başına 6,25 BTC almaya başladı.
Bitcoin Cash ve Bitcoin SV Yarılanmaları
BCH ağındaki ilk madencilik ödülü yarılanması Nisan 2020'de gerçekleşti. İşlemin ardından blok başına ödenen 12,5 BCH, daha sonra 6,25 BCH'ye düşürüldü. Bitcoin Cash blok ödülü yarılanması, ana platformla aynı şekilde çalışıyor.
Diğer taraftan Bitcoin SV blok ödülü yarılanması da BCH ile aynı ayda gerçekleşti. Benzer biçimde blok başına madencilik ödülleri 12,5 birim olarak hesaplanırken, daha sonra 6,25 BSV ve 6,25 BCH'ye indi.
İşlem Ücretleri ve Hız
Bitcoin ile Bitcoin Cash İşlem Ücreti Kıyaslaması
Bitcoin ve Bitcoin Cash arasındaki en büyük farkların başında işlem ücretleri geliyor. Maliyet, her iki blockchain ağının tıkanıklığı ile doğru orantılı biçimde dalgalanıyor olsa da Bitcoin ağı, Bitcoin Cash'e kıyasla yüksek işlem ücretlerinden muzdarip. Ancak bu durum, Bitcoin Cash platformunu çok da cazip kılan bir özellik değil. Zira işlem hacmi, Mart 2021 itibarıyla BTC'nin biraz üzerinde.
Bitcoin Cash ağındaki bir işlemin kabaca 0,0027 dolara mal olması muhtemel. BTC ağındaki benzer bir işlem ise yaklaşık 20 dolarlık ağ ücreti gerektiriyor ve bu tutar daha yüksek de olabilir [1 Mart 2021 verilerine göre].
BTC geliştiricileri, tarihin ilk merkeziyetsiz platformundaki yüksek işlem ücretlerinin üstesinden gelmek için, ikinci katman ölçeklendirme çözümü olan Lightning Network (LN) teknolojisini geliştirdi. LN, ana zincirin üst katmanında yer alıyor ve kendi ödeme kanallarını kullanarak çalışıyor. Bitcoin işlem ücretlerini düşürmeye yardımcı olduğu gibi işlem hızını da artırıyor.
LN, artan düğüm sayısı ve yeni ödeme kanalları ile ivme kazanmaya devam ediyor. Ayrıca kripto para borsaları (mesela OKEx ve Bitfinex gibi) bu çözümü benimseyerek daha ucuz ve hızlı Bitcoin yatırma ve çekme işlemleri sağlamaya başladı.
Hız açısından bakıldığında, Bitcoin saniyede yedi işlem (tps) gerçekleştirebilirken, BCH destekli platform ortalama 116 tps değerine çıkabiliyor. Lightning Network, teorik olarak saniyede milyarlarca işlem gerçekleştirerek BCH'yi geride bırakıyor, ancak bu miktarda işleme izin verecek seviyelere ulaşabilmiş değil.
İki platform arasında kıyaslanabilecek bir diğer önemli ölçüt de 'mempool' konusunda. Mempool; Bitcoin veya Bitcoin Cash gibi merkeziyetsiz protokolde, blok içine eklenmeyi bekleyen, geçerliliği sağlanmış, ancak henüz onaylanmamış işlemlerin sakladığı sanal bir alan.
Bu bellek havuzundaki işlem sayısı ne kadar yüksek olursa, ağ tıkanıklığı da o kadar fazla oluyor. Ağdaki tıkanıklığı gidermek için ağ düğümleri işlem maliyet eşiği belirliyor. Bu ücretin altında kalan işlem talepleri havuzdan çıkarılıyor.
Böylece BCH, daha az sıkışık bir mempool sunduğu için BTC'nin önüne geçiyor.
BSV İşlem Ücreti ve Hız
Öte yandan Bitcoin SV, daha büyük blok boyutu sayesinde daha düşük fiyatla işlem gerçekleştirebiliyor. Dolayısıyla ücretler konusunda hem BTC hem de BCH'yi geride bırakıyor. Bu durum, mempool üzerindeki işlem sayısını azaltıyor ve dolayısıyla BSV ağının verimini olumlu yönde etkiliyor.
Örnekle açıklamak gerekirse ağ, BSV Ölçeklendirme Test Ağı (STN) olarak bilinen ölçeklendirme platformunu kullanarak saniyede 9 bin işleme ulaştı. STN, bağlı bir kuruluş olan Bitcoin Association tarafından BSV'nin benimsenmesini sağlayan bir proje. BSV ölçeklendirme ürünü, kurumsal BSV kullanımını ve benimsenmesini hedefliyor.
Ayrıca Bitcoin SV'nin devasa blok boyutu 16,4 milyon işlemi tek blok içine toplayarak yeni bir rekora imza atmış durumda.
Benimsenme
Bitcoin Benimsenmesi
Bitcoin; Tesla, MicroStrategy ve Square gibi büyük şirket ve kurumlar tarafından, günbegün zayıflayan ABD dolarına karşı koruma sağlamak üzere güvenli bir liman şeklinde tercih edilen bir para birimine dönüştü. BTC para birimini benimseyerek bilançolarına ekleyen firma sayısı, 2020 yılında yaşanan pandeminin başlangıcından bu yana artmaya devam ediyor.
Mart 2021 itibarıyla, ağ günde yaklaşık 300 bin işlem gerçekleştiriyor. Ağ üzerindeki sıkışıklığa rağmen, kripto para yatırımcılarının büyük çoğunluğu, itibari paradan (fiat) daha üstün bir değer saklama aracı olarak görülen BTC'yi elinde tutmayı tercih ediyor.
Ayrıca çoğu DeFi protokolü Ethereum blockchain ağı üzerinde çalışıyor. Bu noktada BTC, alternatif çözümlere başvurarak merkeziyetsiz finans (DeFi) protokollerine dahil olmanın yolunu Wrapped BTC ile buldu.
Bitcoin Cash Benimsenmesi
Bitcoin Cash para biriminin benimsenmesindeyse farklı bir durum söz konusu. Çatallanma işleminden sonra blockchain platformu, tamamen ödeme sektörünü hedeflemeye başladı. Henüz bu piyasayı kapsayıcı güce erişmemiş olsa da yeni çözümlerle güç kazanıyor. Söz gelimi Simple Ledger Postage (SLP) isimli token'a ev sahipliği yapıyor.
Token, Bitcoin Cash ağ kullanıcılarının işlem ücretlerini öderken BCH kullanma zorunluluğunu ortadan kaldırıyor. Özellikle SLP'ler, işlem hızını ve güvenilirliğini artırırken işlem ücretlerini de en aza indiriyor.
Bitcoin SV Benimsenmesi
Son olarak, Bitcoin SV para biriminin benimsenmesini ortaya koyan en büyük kullanım senaryoları, Gravity adlı bankacılık uygulaması ve Nakamoto'nun gerçek anlamda eşler arası finansal altyapı hayaline uyan tek ağ olduğu iddiası üzerine inşa edilen Bitcoin SV Academy adlı eğitim platformu.
Son Düşünceler
Bitcoin protokolünün üç ana uygulaması, kripto para sektöründe hakimiyet elde etmek için gelişmeyi ve rekabeti devam ettirmiş olsa da artık aralarında rekabet kalmadı. Çünkü BTC, diğer iki zincirin toplamından 70 kat daha değerli durumda. Bitcoin, markalaşma ve fiyat savaşlarını net biçimde kazandı. Ancak gelişen ve değişen dijital varlık sektöründeki rakip kardeşleri gibi, ödeme odaklı kripto para çözümleri için ekosistemde bolca yer var.
Bu makalede, yalnızca bilgi amacıyla, üçüncü taraf web siteleri veya harici içeriklere bağlantılar yer almaktadır ("Üçüncü Taraf Siteleri"). CoinMarketCap Üçüncü Taraf Siteleri, CoinMarketCap'ın kontrolü altında değildir. CoinMarketCap, Üçüncü Taraf Sitelerinde yer alan herhangi bir bağlantı veya Üçüncü Taraf Sitesindeki herhangi bir değişiklik veya güncelleme de dahil olmak üzere herhangi bir içerikten sorumlu değildir. CoinMarketCap sadece size kolaylık sağlamak için bu bağlantıları sunmaktadır. Site üzerinde herhangi bir bağlantının yer alması, sitenin CoinMarketCap veya operatörleri ile herhangi bir ilişki içinde olduğu, onaylandığı, kabul edildiği veya önerildiği anlamına gelmez. Bu makale kullanıcılar için tasarlanmıştır ve yalnızca bilgilendirme amacıyla kullanılmalıdır. Açıklanan ürün veya hizmetlerle ilgili herhangi bir maddi karar vermeden önce kendi araştırma ve analizinizi yapmanız gerekmektedir. Bu makale yatırım tavsiyesi olarak tasarlanmamıştır ve o şekilde yorumlanmamalıdır. Bu makalede yer alan görüş ve yorumlar yazarın [şirketin] kendi görüşleridir. CoinMarketCap'in görüşlerini yansıtmamaktadır.
