Ethereum (ETH) Nedir?

Özet

Ethereum, programlanabilir akıllı sözleşmeler ve merkeziyetsiz uygulamalar (dApps) oluşturmayı sağlayan, merkezi olmayan bir blok zinciri platformudur. Kendi yerel kripto parası Ether (ETH) ile çalışır.

1. Akıllı Sözleşmelerin Öncüsü – Kendi kendini yürüten kodlarla merkeziyetsiz finans (DeFi), NFT’ler ve otonom organizasyonları destekler.
2. Modüler Mimari – Güvenli bir temel katman ile ölçeklenebilir Katman 2 çözümlerini (örneğin rollup’lar) bir araya getirir.
3. Küresel Ekosistem – 140 milyar dolardan fazla stablecoin, tokenlaştırılmış gerçek dünya varlıklarının %60’ı ve 7/24 finansal piyasaların temelini oluşturur.

Detaylı İnceleme

1. Amaç ve Değer Önerisi

Ethereum, sadece basit ödemelerin ötesinde, güven gerektirmeyen ve sansüre dayanıklı uygulamalar geliştirmek için tasarlandı. Temel yeniliği olan akıllı sözleşmeler, aracı olmadan anlaşmaların otomatik olarak yürütülmesini sağlar. Bu teknoloji, Uniswap ve Aave gibi DeFi protokollerinin ve NFT’lerin temelini oluşturur. Bitcoin’den farklı olarak Ethereum, programlanabilirliği ön planda tutar; bu sayede geliştiriciler finans, kimlik ve yönetişim alanlarında uygulamalar geliştirebilir.

2. Teknoloji ve Mimari

Ethereum, küresel çapta kod çalıştıran merkezi olmayan bir bilgisayar olan Ethereum Virtual Machine (EVM) üzerinden işler. 2022’de proof-of-stake (hisse ispatı) mekanizmasına geçişle (The Merge) enerji tüketimini yaklaşık %99,95 azalttı. 2024’teki Dencun yükseltmesiyle, Katman 2 işlem maliyetlerini düşürmek için “blobs” adı verilen yeni bir özellik eklendi. Ayrıca, rollup odaklı yol haritası sayesinde saniyede 100.000’den fazla işlem hedefleniyor.

3. Ekosistem Temelleri

Ethereum, en büyük Web3 ekosistemine ev sahipliği yapar:
- DeFi: Kredi verme, ticaret ve getiri protokollerinde 83 milyar dolardan fazla varlık kilitli.
- Kurumsal Benimseme: BlackRock, JPMorgan ve Nasdaq gibi büyük kurumlar tokenlaştırılmış varlıklar ve takas işlemleri için Ethereum’u kullanıyor.
- Katman 2 Çözümleri: Arbitrum, Base ve zkSync günlük işlemlerin yaklaşık %70’ini gerçekleştirir ve işlem ücretleri 1 doların altındadır.

Sonuç

Ethereum, “dünya bilgisayarı” olma yolundan çıkarak programlanabilir değer ve mülkiyet için küresel bir altyapı haline geliyor. Kurumsal benimseme, sıfır bilgi ispatları (ZK-proof) ve merkeziyetsiz yönetişim gibi alanlardaki esnekliği, onu internetin yeni döneminde tarafsız bir uzlaşma katmanı olarak konumlandırıyor. Ethereum’un modüler tasarımı, merkeziyetsizliği koruyarak rakip ekosistemlerin önüne geçebilir mi?