Detaylı Cardano Rehberi [Güncellendi]

2010'dan itibaren kripto para birimlerinin ilk on yılı Bitcoin ve Ethereum egemenliğinde geçti. ilk günden itibaren Bitcoin, orijinal blockchain tabanlı varlık olarak kripto para ekosistemine öncülük etti. Daha sonra ise Ethereum, akıllı sözleşme sistemini geliştirerek ezber bozdu. Sektörü bugüne kadar ileriye taşımaya devam eden binlerce yeni ERC-20 token standardında ev sahipliği yaparak var olan parametreleri yeniden tanımladı.

Ethereum'un piyasada kurduğu egemenlik ve yüksek pazar payı sayesinde çoğu geliştirici, bu ağ üzerinde çalışmayı tercih etti. Var olan projeleri iyileştirmek veya Ethereum altyapısının üstüne DeFi gibi yeni alanlar meydana getirdi. Ancak piyasada, Cardano (ADA) gibi iddialı alternatifler de mevcut.

Cardano (ADA), bir grup uzman tarafından akran denetimli ve akademik biçimde geliştirilen ilk blockchain olduğu göz önüne alındığında, küresel bir blockchain girişimi olarak kabul edilebilir.

Cardano ekibi içinde mühendisler, akademisyenler ve Ethereum ağının kurucuları yer alıyor. 2015'te bu seçkin grup, sektöre farklı bir soluk getirmeyi ve sıfırdan yerel bir blockchain oluşturmayı hedefledi.

Birlikte, Cardano'nun temel amaçlarını eksiksiz biçimde hayata geçirmek için finansal aracılardan arınmış dijital bir platform kurma, diğer blockchain platformlarından daha kapsayıcı ve sürdürülebilir bir ortam sağlama hedeflerine tamamen odaklandılar.

Join us in showcasing the cryptocurrency revolution, one newsletter at a time. Subscribe now to get daily news and market updates right to your inbox, along with our millions of other subscribers (that’s right, millions love us!) — what are you waiting for?

Cardano Nedir?

Açık kaynaklı ve merkeziyetsiz bir blockchain projesi olan Cardano, eşler arası işlemleri kolaylaştırmak adına geliştirildi. Akıllı sözleşmelerin çalışmasını kolaylaştıran, güvenlikten ödün vermeden uyarlanabilir ve ölçeklenebilir bir platform sağlayan çok katmanlı mimariye sahip.

Cardano, proje lideri Charles Hoskinson tarafından 2015'te kuruldu. Ethereum ve BitShares'in kurucu ortağı olan Hoskinson, projenin kâr amacı gütmeden çalışması konusundaki bir tartışmanın ardından Ethereum'dan ayrılmıştı. 2017 yılında ICO patlaması yaşanırken ADA kripto para birimi resmi olarak kullanıma açıldı.

Cardano (ADA) Kurucusu Kim?

Platform ismini, ünlü İtalyan matematikçi Gerolamo Cardano'dan almış. Etkileyici biçimde, ağın yerel token'ı ADA ismi de, Lovelace Kontesi ve ünlü şair Lord Byron'un tek çocuğu olan İngiliz matematikçi Ada King'ten geliyor.

Ada Lovelace ünlü bir matematikçi olmasının yanı sıra, hem bir yazar hem de ilk bilgisayar programcılarından biri olarak kabul ediliyor. Lovelace, bilgisayarların matematiksel potansiyelini erken keşfeden isimlerden ve 1843'te böyle bir makinenin gerçekleştirebileceği ilk algoritması geliştirdi. Bugün kullandığımız bilgisayarın geliştirilmesinde, Lovelace'ın payı olduğu yadsınamaz.

Bu değerli isme yapılan bir başka saygı gösterisi de, 1 ADA token'ın en küçük birimi (0,000001 ADA) "Lovelace" olarak adlandırılması. Tıpkı Bitcoin'in en küçük alt biriminin, kurucusu Satoshi Nakamoto'nun ismini onurlandırmak için 1 Satoshi (0,00000001 BTC) olarak adlandırıldığı gibi.

Cardano'nun Arkasında Hangi Kuruluşlar Var?

Platformun geliştirilmesinde pay sahibi olan ve birlikte çalışan pek çok organizasyon var, ancak üç isim öne çıkıyor. Cardano Foundation, Input-Output Hong Kong (IOHK) ve Emurgo.

Cardano Foundation Nedir?

Cardano Foundation, İsviçre'nin Zug şehrinde bulunan blockchain ve kripto para kuruluşu. Cardano Protocol teknolojisinin "standartlaştırılması, korunması ve teşvik edilmesi" için kritik görev üstleniyor. Daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

IOHK Nedir?

Hoskinson ve Jeremy Wood tarafından kurulan IOHK, finansal katılımı teşvik etmek üzere teknolojik çözümler oluşturmaya odaklanan bir organizasyon.

Emurgo Nedir?

Emurgo; geliştiricileri, girişimleri ve işletmeleri blockchain çözümleri geliştirme konusunda desteklemek üzere tasarlanmış dünya çapında bir oluşum. IOHK'un kardeş şirketi olarak kabul ediliyor.

Cardano Nasıl "Üçüncü Nesil Blockchain" Oldu?

Hoskinson, Cardano'yu üçüncü nesil blockchain ağı olarak tanımlıyor. Buna göre Bitcoin ile Ethereum birinci ve ikinci nesil zincir modelleri olarak kabul ediliyor. Forbes tarafından yayımlanan haberde belirtildiği üzere Hoskinson, popüler blockchain ağı olan Ethereum'un nasıl inşa edileceği konusundaki anlaşmazlık nedeniyle ekipten ayrılmak durumunda kaldı.

Bu durum ayrıca, Cardano'nun geliştirilmesi esnasında halihazırdaki mevcut zincirlerin kurulmamasının nedeni. Bunun yerine sıfırdan, tamamen bağımsız bir ağ oluşturmaya yöneldiler.

Cardano; veri odaklı ve akademik bir yaklaşımı izlediği için diğer blockchain projelerinden sıyrılıyor. Ağın çalışma modeli ve planlarını özetleyen makale herkese açık olduğundan, uzman mühendis ve geliştiriciler ilerideki planlar hakkında bilgi sahibi olabilir (ilginç bir şekilde, Cardano için teknik makale yayımlanmadı). Ayrıca platform, Ouroboros isimli blockchain yapısına dayanıyor ve akran denetiminden geçen ilk Hisse İspatı (Proof-of-Stake, PoS) blockchain ağı.

Cardano Akıllı Sözleşmeleri

Cardano, akıllı sözleşme teknolojisinin tam potansiyelle kullanılması için tasarlanmış. Akıllı sözleşme desteği, platformun profesyonel gözetim gerektirmeyen ve kendi kendine yürütülen anlaşmaların geliştirilmesini sağlıyor. Platforma dahil olan herkes, karşılanması gereken koşulları kolaylıkla yerine getirebiliyor. Akıllı sözleşmeler sayesinde ise işlemler, kullanıcının ağa sürekli katılım göstermesine gerek kalmadan otomatik biçimde yürütülüyor.

Akıllı sözleşmelerin Cardano ağında kullanıma açılmasıyla merkeziyetsiz uygulamalara (DApp) destek de sunulmaya başlanacak. Sonuçta, Cardano ağının geliştirilmesinin arkasındaki fikir, yıllar boyu geleneksel finans alanında sunulan hizmetleri yenilikçi blockchain çözümleri ile daha erişilebilir ve kapsayıcı hale getirmek.

Cardano Ağının Mimarisi: CSL ve CCL

Cardano ağındaki çok katmanlı blockchain mimarisi, Cardano Yerleşim Katmanı (Cardano Settlement Layer, CSL) ve Cardano Hesaplama Katmanı (Cardano Computational Layer, CCL) olmak üzere iki ana yapıdan meydana geliyor. Hali hazırda kullanımda olan çoğu blockchain platformu, yalnızca tek katmanla çalışıyor. Bu da genellikle ağ tıkanıklığına neden oluyor, işlemleri yavaşlatıyor ve ücretleri yukarıya çekiyor.

CSL katmanı, Cardano ağının hesap biriminin altyapısını oluşturuyor. Basitçe söylemek gerekirse, token'ların kullanıcılar arasında aktarılması gibi eşler arası işlemler bu katmanda gerçekleşiyor.

CCL katmanı ise, Cardano ağının can damarı. Zincir güvenliğini koruyor, akıllı sözleşmelerin dağıtımı için zemin görevi görüyor. Öte yandan bu katman, farklı yargı bölgelerindeki yasal uyumluluğun çerçevesi olarak çalışıyor.

Buna ek olarak CCL, herhangi bir kullanıcının bulunduğu bölgede uygulanan kripto para yasalarına uygun, esnek veri depolama ve erişim modeli sağlıyor.

Cardano'nun İşlem Hızı (TPS) Ne Kadar?

Cardano zinciri 2017 yılında ilk kez test edildiğinde, saniyede 257 işlem (TPS) gerçekleştirecek kapasiteye ulaşıyordu.

Daha detaylı kıyas yapmak gerekirse, Bitcoin sadece 4,6 TPS değerine ulaşırken, Ethereum 15 ila 20 TPS ile biraz daha yüksek hıza ulaşıyor. Yani ADA, hem birinci hem de ikinci nesil zincirlerin birleşiminden bile daha yüksek işlem hacmine ulaşıyor.

Cardano Blok Üretimi Nasıl Çalışıyor?

Cardano ağında, blok üreticilerinden oluşan bir ağ bulunuyor ve bunlar zincire yeni işlem kayıtları eklemek için görevlendiriliyor. Ağın güvenliği, zincirin çalışmasının devam etmesi için hangi aday blokunun kullanılacağına karar veren doğrulayıcı düğümler (node) tarafından yürütülen konsensüs protokolüyle sağlanıyor.

Ouroboros Praos protokolü, Cardano'nun konsensüs mekanizmasını yöneten Hisse İspatı (Proof-of-Stake, PoS) modeli. Her biri yaklaşık beş gün süren ve 432.000 yuvadan oluşan periyot içerisinde blok oluşturma döngüsü meydana getiriliyor. Tüm işlem sürecini yönetmekle görevli olan blok üretici düğümler, periyot başına 21.600 yuva lideri atamak üzere görevlendiriliyor.

Yuva liderleri, hisse miktarlarına ve rastgele bir tohuma bağlı biçimde stake havuzlarından seçiliyorlar. Tohum, bir sonraki bloku oluşturmak için hangi paydaşın aday gösterilebileceğini belirlemek üzere çok partili hesaplama (MPC) sistemi kullanıyor.

Merkeziyetsiz Uygulamalar (DApp)

Merkeziyetsiz uygulamalar (DApp), akıllı sözleşmeler tarafından ayrıca etkinleştirilen bir özellik. DApp, bilgisayar programları gibi çalışıyor ve kullanıcılar için belirli görevleri gerçekleştirmek üzere tasarlanmış oluyorlar. Merkeziyetsiz uygulamalar, ağ katılımcılarının arayüz aracılığıyla blockchain ile etkileşim kurmaları için de kullanılıyor.

Shelley mainnet'in kullanıma açılmasını takiben, Cardano platformunda daha fazla DApp yayımlanması bekleniyor. Bir sonraki DApp seti, Cardano'nun akıllı sözleşme platformu Plutus ve DeFi platformu Marlowe gibi Haskell tabanlı dilleri kullanacak ve geliştiricilerin Cardano üzerinde DApp yazıp dağıtmasını kolaylaştıracak.

ADA Token

ADA, Cardano'nun yerel token'ı. Platform katılımcıları, eşler arasında transfer yaparken ve stake yöntemiyle pasif gelir elde ederken bu dijital varlığı kullanıyorlar. Token'larını stake eden tüm ADA sahipleri aynı zamanda doğrulayıcı olarak kabul edilebiliyorlar. Özellikle Cardano'nun ADA tabanlı kendi dijital cüzdanını kullandıkları zaman…

Cardano Yol Haritası

Cardano, platformunu geliştirilmek üzere var olan planlarını özet halinde sunmuş durumda. Cardano blockchain ağının gelişim aşamasında beş dönem yer alıyor: Byron, Shelley, Goguen, Basho ve Voltaire. Her aşama, platformun ana hedefi doğrultusunda belirli bir işleve odaklanarak ilerleyecek.

Cardano (ADA) Yol Haritası

Byron (Kuruluş Dönemi)

Cardano ağının Byron dönemi (Ada Lovelace'ın babası Lord Byron'un adını taşıyor) Eylül 2017'de Cardano'nun ilk versiyonunun faaliyete geçmesiyle birlikte başladı.

Byron aşamasında, kapsamlı akademik araştırmalar ile hayata geçirilen ilk PoS protokolü olan Ouroboros konsensüs algoritması ile güçlendirilmiş bileşik ağında ADA'nın satın alınmasına ve satılmasına olanak sağlandı.

Byron dönemi, Cardano için güçlü bir zemin oluşturmaya ve sadık bir blockchain destekçi topluluğu meydana getirmeye odaklandı. IOHK'nın Daedalus masaüstü cüzdanı ile daha hızlı işlem ve günlük kullanım için pratik alternatif üreten Emurgo'nun Yoroi cüzdanı kullanıma açıldı. Akabinde tüm büyük kripto para borsalarında ADA listelendi. Bu dönem 2020 yılında sona erdi ve Shelley dönemi başladı. Byron Dönemi hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Shelley (Merkeziyetsizlik Dönemi)

Shelley, Cardano'nun daha merkeziyetsiz bir ortama geçişi için kritik öneme sahip. Shelley mainnet, 29 Temmuz 2020'de resmen faaliyete geçti. Böylece Cardano ağında Hisse İspatı dönemi başladı ve katılımcılara stake ödülleri verildi. Shelley dönemi, topluluk arasında daha iyi katılım sağlanmasını sağlayacak. Bunu da, kontrolleri altına daha fazla düğüm (node) aktararak yapabilir.

Shelley adı, ağın tamamen otonom hale gelme hedefi doğrultusunda bir gönderme içeriyor. Zira bu isim, korku edebiyatının efsanevi yaratıklarından birini içeren Frankenstein eserinin yazarı Mary Shelley'den geliyor.

Cardano düğümleri daha fazla kullanıcı tarafından çalıştırıldıkça, Byron dönemine kıyasla daha fazla güvenlik ve performans elde edilmesi umuluyor. Cardano ekibi, Shelley'nin yeteri kadar başarılı olması durumunda, hedefledikleri seviyede merkeziyetsizliğe ulaşabileceklerine inanıyor.

Shelley güncellemesinin temelini, ağın PoS sistemini destekleyen ADA sahibi doğrulayıcıların katılımı oluşturuyor. Farklı PoS zincirleri gibi Shelley de, ADA sahiplerinin hisselerini diğer doğrulayıcılara devretmelerini ve bu şekilde ağa katılım sağlamalarını mümkün kılıyor.

Shelley ayrıca; ADA sahiplerinin stake havuzları oluşturabilecekleri bir sistem sağlıyor. Böylece ağın güvenliğine destek sağlayan stake eden ağ katılımcılarına teşvik sunma hakkı verebiliyor. Cardano ekibi, yaklaşık 1.000 stake havuzunu destekleyebilecek bir teşvik planı sunuyor ve bu sayede ağlardan 50 ila 100 kat daha merkeziyetsiz olmayı umuyor. Shelley Dönemi hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Goguen (Akıllı Sözleşme Dönemi)

Goguen mainnet'in (adını ABD'li bilgisayar bilimcisi ve akademisyen Joseph Goguen'den alıyor) Mart 2021'de kullanıma açılması hedeflendi. Goguen dönemi, çok varlıklı blockchain sisteminin uygulanması da dahil olmak üzere, zincire daha fazla işlev sağlayabilecek. Böylece geliştiriciler, DApp oluşturmak için daha fazla teknik güce sahip olacak.

Goguen güncellemesi aracılığıyla kullanıma sunulacak bir diğer özellik de, geliştiricilerin kullandığı kodlama dilindeki farktan bağımsız olarak, var olan diğer akıllı sözleşmelerle birlikte çalışabilirlik avantajı.

Plutus (akıllı sözleşme platformu) üzerine inşa edilen Marlowe kodlama dilinin (DeFi platformu) kullanılması, ileri teknik uzmanlığa sahip olmayanların dahi kendi akıllı sözleşmelerini özgürce kullanabilmelerini sağlıyor.

Cardano, Goguen mainnet'in kullanıma açılmasına hazırlanılırken token kilitlemeyi etkinleştirmişti. Böylece, protokol güncellemeleri ve düzenlemeleri konusunda ağ katılımcılarına oy hakkının verileceği bir sonraki aşama olan Voltaire döneminde gerekli olacak sürdürülebilirlik sağlanmış oldu.

Ne yazık ki Cardano, kademeli güncelleme uygulamaları nedeniyle topluluğun bazı üyelerinden eleştiri alıyor. Bununla birlikte birçok katılımcı, kademeli sürecin Cardano için önemli olduğuna inanıyor. Bu şekilde platform test ediliyor ve gözden geçirmek için zaman oluyor. Böylece gerçek kullanım aşamasına daha güvenilir halde geçiliyor. Goguen Dönemi hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Basho (Ölçeklenme Dönemi)

Faaliyete geçiş tarihi henüz kesinleşmemiş olan Cardano'nun Basho dönemi, ağı optimize edecek, ölçeklenmesini ve birlikte çalışabilirliğini sağlayacak.

Ünlü Japon şair ve haiku ustası Matsuo Bashõ (1644-1694) adını taşıyan Basho dönemi, sürdürülebilir ölçeklenebilirlik oluşturmak üzere iki kritik yenilik sunacak:

Öncelikle, güvenlik açığı oluşturmadan ağ kapasitesinin ölçeklenebilirliğini artımak için parçalama mekanizmasına imkan tanıyacak olan yan zincirler hayata geçecek.
İkinci olarak, Cardano'nun UTXO modeliyle paralel çalışan muhasebe yöntemleri gelecek ve bu sayede birlikte çalışabilirlik katlanarak artacak.

Basho Dönemi hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Voltaire (Yönetişim Dönemi)

Ünlü 17'nci yüzyıl Fransız şair, yazar ve filozofunun adını taşıyan Cardano'nun Voltaire dönemi, tamamen kendi kendine çalışan, sürdürülebilir ve merkeziyetsiz bir platform haline gelmesini sağlayacak son dokunuşları içerecek.

Voltaire aşamasında oylama ve servet sistemi tanıtılacak. Katılımcılar, Cardano'nun gelecekteki gelişimine yön vermek adına stake etme ve oylama hakkına erişecek. Bu kendi kendine yönetişim olanağı sağlayan parçaların bir araya gelmesiyle, Cardano'nun tam anlamda merkeziyetsiz yolculuğu tamamlanacak ve yönetim IOHK'dan topluluğa aktarılacak. Voltaire Dönemi hakkında daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

ADA Nasıl Stake Ediliyor?

Diğer kripto para birimlerinden farklı olarak ADA, madencilik yoluyla üretilemiyor, çünkü İş İspatı (Proof-of-Work, PoW) konsensüs modeli kullanılmıyor. Madenciler olmadığından ağ, konsensüs sağlanması için Cardano cüzdanları ve stake havuzları aracılığıyla ağ düğümlerine (node) bağlı çalışıyor.

Daha önce de belirtildiği gibi Cardano'nun PoS ağı, sistemin bütünlüğünü sağlayan doğrulayıcılarla işliyor. Bunlar, işlemleri doğrulamak için kullanılmak üzere blockchain ağının güncellenmiş bir kopyasını tutmakla görevlendirilen düğümlerden oluşuyor.

ADA sahipleri, Daedalus veya Yoroi cüzdanlarını kullanarak hisselerine temsilci atayabiliyor. Cardano stake etme işlemi, cüzdandaki ADA token'ları tercih edilen bir havuza atamak ve operatörün diğerleri adına hisseleri değerlendirmesine izin vermek suretiyle işliyor. Stake edenler daha sonra, blok doğrulama süreçlerinde, kilitli hisseleriyle orantılı biçimde pasif ödül almaya hak kazanıyorlar.

ADA birikimi yapan kullanıcıların akıllarında tutması gereken iki Cardano adresi bulunuyor: Biri işlemler, diğeri ise stake etmek için kullanılıyor. Merkeziyetsiz finans (DeFi) ekosistemindeki çoğu stake havuzundan farklı olarak, havuzlarda tutulan varlıklar dilenen herhangi bir zamanda stake cüzdanlarından kolayca kaldırılabiliyor.

ADA stake etme hakkındaki detaylı rehbere buradan ulaşabilirsiniz.

ADA Nerede Stake Ediliyor?

Cardano doğrulayıcı ağını oluşturan stake havuzları mevcut ve bunlar katılmak isteyen her kullanıcıya açık.

ADA sahipleri, Daedalus veya Yoroi cüzdanları üzerinden mevcut stake havuzlarına token'larını atayabiliyor. Bu gibi durumlarda, stake edenlerin kesintisiz internet bağlantısı kurmasına gerek yok. ADA stake etme konusundaki tek sorun havuzlar tarafından talep edilen ücretler.

İsteyen herkes, kendi ADA stake havuzunu çalıştırma hakkına sahip. Ancak kendi havuzunuzu kurmak, görünenden çok daha karmaşık bir süreç olabiliyor.

Bağımsız bir stake havuzu çalıştırmak için, stake edene ait düğümlerin (node) daima çevrim içi olması gerekiyor. Bu da donanımların her zaman açık ve internete bağlı halde kalması gerektiği anlamına geliyor. Bunun da ötesinde, Cardano düğümlerini çalıştırmak ve korumak için bilgi sahibi olmak gerekli.

Diğer PoW tabanlı ağlardan farklı olarak, stake etme sırasında güçlü bir madencilik donanımına ihtiyaç yok, ama güvenilir bir internet bağlantısı şart. Elinde ADA bulunmasa bile, teknik uzmanlığı olan herkes, stake yapan diğer katılımcılara yardımcı olmak suretiyle bireysel stake havuzlarını çalıştırabilir.

Daedalus Cüzdanında Stake Etme

Daedalus cüzdanı üzerinden stake etmek gayet basit ve fazla zaman gerektirmiyor. Öncelikle Daedalus üzerinden delegasyon (delegation) merkezine gidin. Stake havuzları sekmesini açıp, istediğiniz stake havuzunu seçin ve "Delegate to this pool (Bu havuza delege ata)" seçeneğine tıklayın. Delege atamak istediğiniz paranın bulunduğu cüzdanı seçin. Ardından stake havuzu seçimini onaylayın. Son olarak, harcama yapmak için şifrenizi kullanın veya işlemi onaylamak için donanım cüzdanınızı bağlayın.

Daha detaylı bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Yoroi Cüzdanında Stake Etme

Byron cüzdanında hala ADA paranız bulunuyorsa, Yoroi üzerinde stake yapmak biraz daha karmaşık. Zira Byron ve Shelley dönemlerinde farklı cüzdan adresleri kullanıldı. ADA sahipleri, stake etmeden önce adreslerini Shelley cüzdanlarına dönüştürmek durumunda.

Shelley cüzdanına dönüştürme işlemi için, Yoroi Chrome uzantısının yeniden yüklenmesi gerekiyor. Yeniden kurulum yaptıktan ve Shelley cüzdanını oluşturduktan sonra kullanıcılar, ADA birikimlerini eski Byron adresinden yeni Shelley cüzdanına aktarabiliyor.

Bu noktadan sonra kullanıcılar, "Delegation" sekmesine girip stake havuzuna ait kimliği kullanabilir. İşlemi onayladıktan sonra ücret ödemek için harcama şifresini girin ve "Delegate" butonuna tıklayın. Stake havuzu kimliklerine (ID) buradan ulaşabilirsiniz. Görsellerle desteklenen daha ayrıntılı rehbere buradan erişebilirsiniz.

ADA Stake Ödülleri ve Stake Havuzu Seçimi

Poolstats verilerine göre, Ağustos 2021 itibarıyla ADA stake ödülleri yüzde 36'ya kadar çıkıyor (30 günlük ortalamaya göre). Ancak, seçebileceğiniz 2 binden fazla stake havuzu bulununca ADA sahipleri doğal olarak şu sorabilir: Hangi stake havuzu seçilmeli?

Protokol açısından bakıldığında, hangi stake havuzu daha yüksek performansa sahipse o seçilebilir. Doygunluk, popülerlik, gerçek zamanlı stake, havuz marjı, teminat, dönem başına maliyet ve üretilen blok miktarı gibi kriterler ele alınmalı. Bunlar IOHK tarafından tanımlanan temel performans göstergeleri. Ancak, topluluk tarafından oluşturulan adapools gibi siteler, ADA stake edenlere yardımcı olmak için işe yarayacak çeşitli verileri takip ediyor.

Protokol dışı bakış açısına sahip olabilen ADA sahipleri, stake havuzlarıyla ilgili farklı faktörleri göz önünde bulundurabilir. Örneğin güvenilen biri veya bir sivil toplum kuruluşu tarafından işletilip işletilmediği, yeşil enerjiyle çalışıp çalışmadığı gibi… Göz önünde bulundurulması gereken diğer faktörler arasında, hayırsever bir amaç doğrultusunda ilerlenip ilerlenmediği, coğrafi konum, paydaş yapısı, şeffaflık ve kullanıcı arayüzü de var.

IOHK tarafından daha ayrıntılı açıklama burada yer alıyor.

Cardano İncelemesi

Cardano ile Bitcoin Kıyaslaması

Bitcoin, piyasa değeri açısından sektörün en büyük kripto para birimi. 2009 yılında kullanıma açıldı ve o zamandan beri diğer altcoin'lerin üstünde kalmayı başardı. Güvenli liman ve güçlü bir değer saklama aracı olarak lanse edilse de, müşteri desteğinden yoksun.

Öte yandan Cardano, Goguen güncellemesinde eklenecek olan Plutus adlı yeni platform aracılığıyla akıllı sözleşmeleri dahil etmek üzere harekete geçti. Bitcoin geliştiricilerinin kendi planları olsa da, hedeflenen "Sapio" isimli akıllı sözleşme dilinin hala geliştirilmekte olduğu göz önüne alındığında, gerçek dünya kullanımına geçmesi için hala zaman var. Ayrıca, Cardano'dan farklı olarak Bitcoin'de, akıllı sözleşme uygulamalarının çalıştırılmasında sınırlamalar da söz konusu.

Cardano, işlem verimliliği açısından daha güçlü. Bitcoin'in ölçeklenebilirlik sorunu, yalnızca 4,6 TPS değerine ulaşabilmesi nedeniyle ön plana çıkıyor. 257 TPS değerine çıkan Cardano ile karşılaştırıldığında sönük kalıyor. Bu nedenle Cardano, eşler arası işlemleri kolaylaştırma konusunda Bitcoin'den çok daha hızlı.

Cardano ile Ethereum Kıyaslaması

Cardano ve Ethereum arasında kıyaslama yapıldığında ise, konsensüs algoritmaları işin içine giriyor. Kullanıma açılacak olan Ethereum 2.0 ile Shelley dönemine geçen Cardano, PoS tabanlı konsensüs algoritmaları kullanacak. Her ikisi de benzer şekilde işlediğinden karşılaştırma yapmak zor olabilir. Zira iki protokol de tam anlamıyla çalışır durumda değil.

Buna rağmen Cardano ve Etherum arasındaki mevcut durum kıyaslandığında Cardano, TPS açısından rakibi Ethereum'dan çok daha güçlü görünüyor. İşlem maliyetleri açısından da Ethereum pahalı Gas ücretleri ile geride kalıyor.

Öte yandan Cardano CCL ile aynı zamanda kullanıma açılacakken, halihazırda Ethereum ağında kullanılan akıllı sözleşmeler hatalara daha az toleranslı durumda. Cardano'nun arkasındaki ekibin ifadesine göre, platformda akıllı sözleşmelerin kullanımını kolaylaştırmak için herkesin erişebileceği kodlama segmentleri bulunacak.

Cardano ile EOS Kıyaslaması

EOS, nispeten ekosistemdeki genç blockchain projelerinden biri konumunda. Akıllı sözleşmelerin dağıtımını desteklemek üzere tasarlanmış.

EOS, kendini ekosistemdeki en hızlı ve en ölçeklenebilir akıllı sözleşme blockchain ağı olarak tanıtıyor ve Temsilcili Hisse İspatı (Delegated Proof-of-Stake, DPoS) konsensüs algoritması kullanıyor. Bu sistem, blok içinde depolanacak işlemleri doğrulama görevinin dahi topluluğa ait olduğu merkeziyetsiz bir yapı meydana getiriyor.

Cardano ile kıyaslandığında EOS, 6.000 TPS işlem gerçekleştirme özelliğiyle yüksek işlem verimliliği vadediyor. Ağ üzerinde ayrıca, işlem ücreti de ödenmiyor. Bunun yerine EOS, her yıl yüzde 1 oranında enflasyon uyguluyor.

Cardano'nun öne geçtiği konu ise, EOS üzerinde DApp geliştirmenin zorluğu. EOS ağının sağlığı, platform üzerinde inşa edilen DApp'lere bağlı. Ancak henüz EOS protokolünde benimsenmeyi artıracak ölçüde DApp geliştirilmiş değil.

Bunun da ötesinde, Cardano'nun aksine EOS ağını güvenli tutmak için görevlendirilen sadece 21 blok üreticisi var. Haliyle yarı merkezi ağ olarak görülebilir.

En İyi Cardano Cüzdanı Hangisi?

Daedalus, Yoroi, Ledger ve Trezor gibi ADA para birimini destekleyen birçok dijital cüzdan var. Ayrıca, ADA'nın çeşitli platformlarda tutulabileceği, kripto para borsaları tarafından sunulan sıcak cüzdan seçenekleri de bulunuyor.

Kripto para borsaları tarafından işletilen sıcak cüzdanların dezavantajı ise, siber saldırılara karşı savunmasız olabilmeleri. Bu nedenle ADA token'ları kendi cüzdanınızda tutmanız tavsiye ediliyor. Daedalus ve Yoroi gibi ADA'ya özel dijital cüzdanlar yatırımcılara fazladan bazı avantajlar sunuyor.

Daedalus Wallet

Daedalus Wallet, ADA saklamak için özel olarak tasarlanmış Cardano'nun kendi cüzdanlarından biri. Bu, ağın yerel token'ı için üretilen, masaüstü tabanlı ve tam düğüm (full-node) içeren kademeli deterministik (Hierarchical Deterministic, HD) bir cüzdan.

Token saklamanın ötesine geçen bu cüzdan, aynı zamanda tam Cardano düğümü olarak işlev görüyor. Kullanıcıların, Cardano zincirinin durumu hakkında özel sorular yapmaları da dahil olmak üzere, her işlemi görüntülemelerine imkan tanıyor.

Bunlar blockchain'in tam kopyasını tutuyor. Dolayısıyla, blok ya da işlemleri sonlandırmadan ve zincire eklemeden önce doğrulayarak ağın güvenliğini sağlamaya yardımcı oluyorlar.

Daedalus cüzdanını kullanmak için Windows, Mac veya Linux işletim sistemleri için geliştirilen sürümlerden birinin indirilmesi gerekiyor. Blockchain'in kopyası cüzdanda saklandığı için 6 GB'a kadar yer kaplayabiliyor. Daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

Yoroi Wallet

Yoroi Wallet, ADA saklamak için tasarlanmış basit, HD destekli ve tarayıcı tabanlı bir cüzdan. Daedalus cüzdanından farklı olarak, sadece Emurgo ekosistemine entegre olan tam Cardano düğümüne bağlanıyor. Blockchain'in tam kopyasına sahip olması gerekmediği için, Firefox veya Chrome gibi tarayıcılarda bir uzantı olarak çalışabiliyor. Kullanıcının sistem kaynaklarını fazla tüketmeden kolayca kurulabiliyor.

Daha fazla bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.

ADA Nereden Alınır?

ADA; Coinbase, Binance, Kraken, Gemini ve CEX.io gibi önde gelen kripto para borsalarında halihazırda mevcut durumda. Bazı itibari para (fiat) çiftlerine destek veriyor. Ayrıca Bitcoin (BTC), Ethereum (ETH) veya stablecoin seçenekleri ile satın alınabiliyor.

Buna ek olarak ADA sahipleri, geleneksel banka kartları gibi çalışan ödeme kartı için Cardano'ya talepte bulunabiliyorlar. Bu karta ADA eklendiğinde, token otomatik olarak itibari para (fiat) birimine dönüştürülüyor. Böylece gündelik işlemler için kullanılabiliyor. Kart uygulamaya bağlı çalıştığı için, Cardano ağıyla doğrudan etkileşim kurulabiliyor. Kullanıcı işlemleri ve bakiye bilgisi çevrim içi olarak takip edilebiliyor.

Cardano Nasıl Satın Alınır?

ADA satın almak için iki temel adım söz konusu. Birincisi; Daedalus veya Yoroi cüzdanı oluşturmak. İkincisi de, istenilen herhangi bir kripto para borsasında hesap açmak. Her ikisine de sahip olduktan sonraki adım, BTC veya ETH'yi satın alıp ADA cüzdanına aktarmak oluyor.

Adım 1 - ADA Cüzdanınızı Ayarlayın

ADA token'larınızı saklamak için Daedalus veya Yoroi cüzdanını kullanabilirsiniz. Her ikisi de internet üzerinden indirilebiliyor. Tek yapmanız gereken bilgisayarınıza uygun sürümü edinmek.

Cüzdan uygulamasının kurulumundaki adımları tamamladıktan sonra, Cardano ağına senkronizasyon yapılmasını beklemeniz gerekiyor. Cüzdan açıldıktan sonra, arayüzdeki "Receive (Al)" butonuna basarak cüzdan adresinizi bulun.

Adım 2 - BTC, ETH veya Stablecoin Alın

ADA token itibari para (fiat) ile satın alınamıyor. Bu nedenle BTC, ETH veya USDT, BUSD, USDC gibi bir stablecoin almanız gerekiyor. BTC veya ETH için en iyi fiyatı sunan borsayı seçtikten sonra, o platformda bir hesap açıp ihtiyacınız kadar satın almalısınız.

Adım 3 - BTC, ETH veya Stablecoin'i ADA'ya Dönüştürün

BTC, ETH ya da stablecoin satın aldığınız kripto para borsasında da ADA ile takas yapabilirsiniz.

ADA satın almanın ve saklamanın çeşitli yöntemleri olsa da, varlıklarınızı kendinize ait cüzdanda tutmanız çok önemli. Bu zorunlu değil, ancak şiddetle tavsiye ediliyor.

İhtiyacınız kadar ADA satın aldıktan sonra, varlıklarınızı cüzdanınıza aktarabilirsiniz.

Aktarma sürecinde, cüzdan adreslerinin doğru olduğunu birkaç kez kontrol edin. Zincir üzerinde yayımlanan işlemler, sistemlerin yapısı gereği geri alınamaz. Blockchain sistemlerinde işlem yaparken "Send (Gönder)" demeden önce adresi birkaç kez kontrol edin.

Bu makalede, yalnızca bilgi amacıyla, üçüncü taraf web siteleri veya harici içeriklere bağlantılar yer almaktadır ("Üçüncü Taraf Siteleri"). CoinMarketCap Üçüncü Taraf Siteleri, CoinMarketCap'ın kontrolü altında değildir. CoinMarketCap, Üçüncü Taraf Sitelerinde yer alan herhangi bir bağlantı veya Üçüncü Taraf Sitesindeki herhangi bir değişiklik veya güncelleme de dahil olmak üzere herhangi bir içerikten sorumlu değildir. CoinMarketCap sadece size kolaylık sağlamak için bu bağlantıları sunmaktadır. Site üzerinde herhangi bir bağlantının yer alması, sitenin CoinMarketCap veya operatörleri ile herhangi bir ilişki içinde olduğu, onaylandığı, kabul edildiği veya önerildiği anlamına gelmez. Bu makale kullanıcılar için tasarlanmıştır ve yalnızca bilgilendirme amacıyla kullanılmalıdır. Açıklanan ürün veya hizmetlerle ilgili herhangi bir maddi karar vermeden önce kendi araştırma ve analizinizi yapmanız gerekmektedir. Bu makale yatırım tavsiyesi olarak tasarlanmamıştır ve o şekilde yorumlanmamalıdır. Bu makalede yer alan görüş ve yorumlar yazarın [şirketin] kendi görüşleridir. CoinMarketCap'in görüşlerini yansıtmamaktadır.