Sözlük

Immutable (Değişmezlik)

Easy

Değişmezlik, herhangi bir verinin zaman içinde değiştirilememesi durumunu tanımlayan özelliktir.

Değişmezlik Nedir?

Değişmezlik, blockchain ağlarını tanımlayan temel özelliktir. 'Değişmezlik' kelimesi, verilerin oluşturulduktan sonra değiştirilemeyeceği veya düzenlenemeyeceği anlamına gelir.
Blockchain ağlarında değişmezlik özelliği kritik öneme sahiptir. Zira tüm düğümler (node), iletmeden önce verilerin geçerliliği konusunda uzlaşmak zorundadır. Dağıtık defter teknolojisi (DLT) biçimindeki blockchain sistemlerinin kullanılmasının temel amacı, zincire eklendikten sonra hiçbir varlığa ait kayıtta değişiklik yapılmamasını sağlamaktır.

Bu özellik sayesinde sözleşme, satış, satın alma gibi işlemlere ait veriler zincire eklendikten sonra, blokların tamamı değiştirilmeden ve ağın gizlilik anlaşması devreye girmeden geriye dönük biçimde değiştirilmesi mümkün olmaz.

Blockchain Nasıl Değiştirilmez Olur?

Blockchain, şifrelenmiş hash sistemi sayesinde değiştirilmez hale gelir.

Hash işlevi, herhangi bir girdiyi sabit uzunlukta şifreli değere dönüştüren algoritmaya denir. Hash çıktıları, temel alınan girdinin özelliğinden bağımsız olarak daima sabit uzunlukta oluşur.

Hash algoritması son derece basit olmasına karşın tersine çevirmesi şaşırtıcı derecede zordur. Örneğin, "the quick brown fox jumps over the lazy dog" ifadesine SHA-256 hash algoritması uygulanırsa, "ebc637e1a3b4902dce844b8c1e1014f11ccb0d4e0240071aae71d453c3c509b5" şeklinde 256-bit (64 karakter) standardında on altılık çıktı elde edilir. Bu algoritmayı başka herhangi bir metin dizisine (söz gelimi kişisel şifrenize) uygularsanız, her zaman aynı çıktıyı (64 karakterli on altılık dizi) alırsınız.

Hash işlevi, veri bütünlüğü sağlamak adına dijital imza olarak kullanılabilir.

Ağ üzerinden veri gönderildiğinde, hash değeri parmak izi şeklinde kullanılabilir. Gelen verilerden kolayca hash değeri hesaplanabilir ve orijinal parmak iziyle aynı olup olmadığı doğrulanabilir. Eğer eşleşme sağlanmazsa, aktarım sırasında verilerin kurcalandığı düşünülebilir.

Unutmamak gerekir ki değişmezlik, verilere asla müdahale edilemeyeceğini garanti etmez. Blockchain üzerindeki hiçbir veri veya kaydın iz bırakmadan değişmemesi sağlanır.

Değişmezliğin Faydaları

Blockchain ağlarındaki değişmezlik özelliği sayesinde güvenlik, veri bütünlüğü, denetim kolaylığı ve dolandırıcılık önleme mümkün olur.

  • Geleneksel veri tabanı sistemlerinde, herhangi biri verilere erişip bozabilir veya onları yok edebilir. Blockchain yapılarında ise verilerde yapılacak herhangi bir değişiklik için tüm düğümlerin onay vermesi gerekir. Bu nedenle blockchain üzerinde veri kaybı riski yoktur ve değişmez olarak kabul edilirler.
  • Blockchain yapılarındaki değişmezlik sayesinde veri bütünlüğü korunur. Hash değerinin yeniden hesaplanmasıyla zincirin bütünlüğü kolayca doğrulanabilir. Blok verileriyle onlara karşılık gelen hash değerleri arasında tutarsızlık varsa işlem geçersiz sayılır.
  • Değişmezlik özelliği sayesinde kurumlar, kurcalanmadığı kesin olan bir defter kaydı üretebilir ve denetimlerde kullanabilir.

Şifrelenmiş hash sistemi sayesinde blockchain ağı değiştirilmez hale gelir. Zincir üzerinde yapılan herhangi bir değişiklik veya güncelleme tüm ağı bozacaktır.